Antia köyünde, Evia adasında, neredeyse 2.500 yıldır, sakinler birbirleriyle "Sfiria" olarak bilinen bir ıslık dili kullanarak iletişim kuruyorlar. Bu kadar özel bir iletişim şeklinin yok olma riski var, çünkü köyde artık genç yok ve kalan 25 sakin de yaşlı ve diş protezleri nedeniyle ıslık çalmada zorluk çekiyorlar. Yine de bir adam, bu dili öğretmeye çalışarak onu korumaya çalışıyor.
Dünya, Sfiria'yı 1967'de, bölgede meydana gelen bir uçak kazasının ardından keşfetti. Köy sakinleri, pilotu bulmak için avlar düzenledi ve birbirleriyle iletişim kurmak için ıslık çaldılar. Her ıslık, alfabedeki bir harfe karşılık geliyor ve birkaç set, tam cümleler oluşturuyor. Bu dil, o dönemde sahada iletişim araçlarının neredeyse yok olduğu bir zamanda, araştırmaların hızla ilerlemesini sağladı. Kazayı haber yapmak için gelen yabancı haber ajansı gazetecileri, ıslık dili ile ilk kez karşılaştılar ve bunu konuştular.
Islık çalabilmek için pratik yapmak
Panagiotis Tzanavaras, Antia'da doğup büyüdü ve 12 yaşında ıslık dilini öğrendi. Köyünün hayat dolu olduğu ve sakinlerin birbirleriyle ıslıkla iletişim kurduğu yılları nostaljiyle hatırlıyor: “İlkokula gidene kadar, köydeki tüm çocuklar Sfiria'yı anlıyor ve konuşuyordu”. Bu iletişim şeklinin, köyün diğer ucundaki sakinlere her şeyden haberdar eden bölgedeki çobanlar tarafından özellikle kullanıldığını açıklıyor. “O dönemde cep telefonları yoktu ve Sfiria, gün boyunca zirvelerde ve yamaçlarda dağılmış köylüler için tek iletişim aracıdır. Örneğin, biri hayvanını kaybettiğinde, köyü ıslık çalarak uyarır ve bilgi dağın bir ucundan diğerine birkaç saniye içinde ulaşırdı. Diğer koşullarda, birinin diğerine bilgi vermesi saatler alırdı.”
Ancak, "Sfiria"yı öğrenmek kolay bir iş değil, çünkü teorisi yok ve gereken her şey pratikten ibaret. “Diğer zorluk, gençlerin Antia'yı terk etmiş olması, bu yüzden dili bizim çocukken duyduğumuz gibi duymuyorlar. Verdiğim derslerde, öğrencilere ıslıkla bir cümle söylemelerini istediğimde, zorlandıklarını fark ettim. Oysa ben önce ıslık çaldığımda, onu tekrar etmeleri çok daha kolay oluyor”, diye vurguluyor.
Dilini aktarmak
Panagiotis Tzanavaras şimdi Syros'ta, Kiklad Adaları'nın başkentinde yaşıyor. Orada, 25 yıldır Sfiria'nın yaygınlaştırılması ve korunmasına adanmış durumda. Yunanistan'daki okullara yaptığı ziyaretlerle, gençleri ıslık dilinin sırlarıyla tanıştırmaya çalışıyor. Ve sonuçlar cesaret verici!
“Birçok çocuk ama aynı zamanda yetişkinler de bu özel dili öğrenmeye ilgi gösteriyor. Özellikle çocuklar çok heyecanlı. Kısa bir süre önce, Atina, Larissa ve Syros'taki ilkokulları ziyaret ettim. Öğrenciler, ıslık dili hakkında çok ilgili sorular sordular ve onu öğrenmeye istekliydiler. Bu çok önemli, çünkü bu şekilde korunacak.”
Dünya çapında ilgi
Son yıllarda, BBC, France Télévision, Japonya'nın Japan Voice kanalı gibi yabancı medya kuruluşları, ıslık dilinin hikayesini sunmak ve bölgede kalan birkaç sakinle konuşmak için Evia'daki dağ köyüne geldiler. Aynı zamanda, Yunan ve çeşitli ülkelerden araştırma ekipleri Antia'ya gelerek bu dili incelemeye çalışıyorlar.
Kendisi de Sfiria'yı tanıtmak amacıyla, Panagiotis Tzanavaras, dünya genelinde en az 70 toplulukta kullanılan ıslık dilleri üzerine uluslararası konferanslara katılıyor. Amacı, aynı zamanda, Sfiria'nın korunması, araştırılması ve arşivlenmesi için kendi köyünde, yıllardır öğrenci yokluğu nedeniyle terkedilmiş olan Antia okulunda bir merkez kurmaktır.
“Bu dilin yok olmaması için elimden gelen her şeyi yapacağım. Eğer bölgedeki gençler farkına varırlarsa, ıslık dili yeniden doğacaktır” diye ekliyor. 2019'da Sfiria, ulusal somut olmayan kültürel miras kayıtlarına alındı, ancak henüz UNESCO tarafından tanınmadı. Yine de, bu umut verici bir ilk adım.
Kapak Fotoğrafı: Panagiotis Tzanavaris, Sfiria'nın yaygınlaştırılması ve korunmasına adanmıştır ©Panagiotis Tzanavaris