« 22-med, gazeteciler, ama aynı zamanda bilim insanları, yazarlar, düşünürlerdir. » Bu makale, bu çeşitliliğe tekil bir figür aracılığıyla ışık tutmaktadır: Driss Ksikes, yazar, oyun yazarı, medya ve kültür araştırmacısı ve HEM'de, Fas'ta bir özel üniversitede araştırma ve akademik yenilikten sorumlu dekan. 2024 yılında Fransız Kültür Bakanlığı tarafından sanat ve edebiyat alanında onur madalyası ile ödüllendirilen Ksikes, 22-med'e özgü bu entelektüel geçişkenliği somutlaştırmaktadır.
Bu makale, 22-med'de yayımlanan 4 makalenin bir özetidir, sitede kullanılan 11 dilde bulunabilir ve BURADA.
Web sitemizde yayımlanan dört metinden yola çıkarak, sanat, dil, hafıza ve aktarım üzerine eleştirel, şiirsel ve derin bir bağlılıkla bakış sunuyoruz. Bu metinler, birbirleriyle diyalog kurmak üzere tasarlanmamış olsalar da, birlikte hareket halindeki bir düşüncenin sınırlarını çizmektedir.
Felakete Şekil Vermek
Poem adlı, sanatçı Hassan Darsi'ye adanmış bir sergide, Driss Ksikes sanatı politik bir eylem olarak öne çıkarmaktadır. Darsi gerçeği yeniden inşa etmez, onu yaraları aracılığıyla açığa çıkarır: harabeler, felaketler, sansürler… Sanatçı kaosu plastik bir dile dönüştürmektedir. Ksikes burada, görünmeyeni görünür kılan bir sanatın sürekliliğini selamlamaktadır; bu sanat, söylenmemişlerin hâkim olduğu bir Fas'ta var olmaktadır.
Hajj Edmond, İnatçı Bir Yazar
Bu metin, yönetmen Simone Bitton'un Edmond Amran El Maleh hakkında çektiği belgesel filme eşlik etmektedir; El Maleh, Fas edebiyatının ikonik bir figürüdür. Ksikes burada portre ve saygıyı harmanlayarak, miraslarına bağlı ama her türlü tanıma karşı alerjik bir kopuş insanını selamlamaktadır. El Maleh, bağlılık, kutuların reddi, özgür bir dil ve melez düşünceler demektir. Sınırları aşan bir yazar.
Âdem hangi dili konuşuyordu?
Abdelfattah Kilito'nun denemesinin okunmasıyla, Ksikes görünüşte naif bir soruyu yeniden açıyor – «Âdem hangi dili konuşuyordu?» – ve böylece bugünün kimlik gerilimlerini daha iyi sorguluyor. Kutsal metindeki bu bilmece arkasında çokdilliliği, çeviriyi, yüzen kökleri düşünmek vardır. Dilsel kesinlikleri çözme ve çeşitliliği kucaklama çağrısı yapmaktadır.
Silinme, ya da Hafızanın Diğer Yüzü
Bu son metinde, Ksikes kayba, tarihin kenarlarında eriyenlere geri dönmektedir. Gönüllü ya da zorunlu unutma ile işaretlenmiş kültürel bağlamlarda hafızayla olan ilişkiyi sorgulamaktadır. Yine burada dil ve yazı direnişin araçlarıdır: yazmak, kayıp olandan tutmaktır. Driss Ksikes imzalı bu metinler, bugünün dünyasını düşünmenin sadece güncel olayları aktarmakla sınırlı olmadığını, aynı zamanda sanat, edebiyat, hafıza ve dil aracılığıyla da gerçekleştiğini hatırlatmaktadır.
Kapak Fotoğrafı: Poem sergisinde sunulan Hassan Darsi'nin eseri, TGCC Vakfı tarafından düzenlenmiştir © DR