Porti maroken i Tanger Med ndodhet aty ku Mesdheu dhe Atlantiku takohen. I krijuar në 2007 në daljen e Tangerit, ai është bërë kompleksi i parë portual mesdhetar që ka sjellë pas vetes zhvillimin e rajonit. Dhe planifikon të zgjerojë akoma më shumë, në vitet në vijim, ndikimin e tij mbi fluksin e mallrave mesdhetar.
Në top 20 të porteve me kontejnerë në botë, vetëm një është mesdhetar: Tanger Med. 24 terminalet e tij shtrihen mbi 3,000 hektarë, rreth 40 kilometra nga qyteti i Tangerit, në ngushticën e Gibraltarit, në kryqëzimin e rrugëve kryesore detare. Kjo lokalizim strategjik, që nuk kërkon asnjë devijim nga anijet, është burimi i një suksesi të shkëlqyer në vitet e fundit: ky port me kontejnerë është një nga më të suksesshmit në botë dhe ka parë trafikun e tij të dyfishohet në pesë vjet, duke konkurruar me Kaliforninë, Tajlandën dhe Tajvanin. Kështu, në 2023, Tanger Med kaloi pragun e tetë milion kontejnerëve të manipuluar, duke u renditur në vendin e 19 në klasifikimin botëror, me katër vjet përpara kalendarit fillestar…
Të bëhet porti i parë i Mesdheut
Ambicia për një sukses të tillë ishte shprehur. « Që në fillim, ishte fjala për ta bërë këtë port të parin e Mesdheut, shpjegon Michel Péraldi, antropolog dhe drejtor i kërkimeve të nderuar në CNRS. Mundësia u shfrytëzua në momentin kur portet spanjolle të Valencias, Algësiras dhe Barcelonës arritën në saturim, me rreth tre milion kontejnerë të manipuluar për vit secili ». Mbreti Mohamed VI, sovrani i Marokut, angazhon këtë projekt të madh në mes të viteve 1990 — guri i parë u vendos në 2002 —, në një rajon që atëherë ishte shumë i margjinalizuar dhe konsiderohej si një nga më të varfrit e vendit. « Krijimi i këtij porti i dha Tangerit vendin që ky qytet kishte në vitet 1940-1950: atë të një qendre të rëndësishme në Mesdhe », shton Adil Raïs, president i CGEM verior*. Tanger Med lidhet me rrjetin kombëtar të autostradave si dhe me rrjetin hekurudhor, falë një linje hekurudhore të brendshme. Arritja e portit të ri sjell zhvillimin e projekteve industriale dhe vendosjen afër shumë kompanive, tërhequr nga kjo logjistikë e re… Kjo është rasti veçanërisht i prodhuesit të automjeteve Renault**. « Marrëveshja u arrit mes shefit të kësaj firme, Carlos Ghosn, dhe Kryeministrit të asaj kohe, Driss Jettou, madje para se porti dhe infrastruktura të ishin ndërtuar, rrëfen Michel Péraldi, i cili po përgatit një libër mbi krijimin e portit të Tanger Med. Po ashtu për kompanitë e mëdha të transportit detar si CMA-CGM ose Maersk. Të gjitha kontratat për ankorimin e anijeve të tyre ishin nënshkruar madje para se doket të ishin përfunduar. » Për kërkuesin, shpejtësia me të cilën porti i Tanger Med u hap shpjegohet nga kjo ndërthurje midis botës industrialo-financiare dhe fuqisë së investimit të familjes në pushtet në Marok: « Shteti, por sidomos familja mbretërore, kishin një fuqi investimi dhe një lehtësi mobilizimi financiar të pa krahasueshme. 5 miliard dollarë janë investuar në projekt, pothuajse në mënyrë të humbur nga Mbreti. » Porti i Algësiras, ndërkohë, kishte vështirësi për të marrë subvencione evropiane për zgjerimin e terminaleve të tij, që do të thoshte konkurrueshmëri.
Tanger Med, sot, kreohet me 115,000 vende pune të krijuara, 9.6 milion kontejnerë të manipuluar për vit, 1300 kompani të lidhura, flukse të vazhdueshme të mallrave, automjeteve, njerëzve dhe hidrokarbureve, dhe një ndikim që shtrihet shumë përtej veriut të Marokut. « Këtu si në rajone të tjera të vendit, sa herë që një kompani ka një aktivitet në import ose eksport, ajo gravit në rrethin e Tanger Med, thekson Adil Raïs. Një shembull: Stellantis, një tjetër grup automobilistik i vendosur në Kénitra, 200 km më në jug, gjithashtu përdor infrastrukturën e Tangerit.
Shmangia e saturimit
Në 2023 dhe gjithashtu me katër vjet përpara, Tanger Med arrin në saturim, duke arritur 95% të kapacitetit të tij nominal. Megjithatë, zgjidhja duket se është gjetur: ndërtimi i një porti të dytë, që është në proces për disa vite, i drejtuar nga Grupi Tanger Med dhe sipas modelit të tij, për të shërbyer si një plotësues. Lokalizimi i tij: Nador, gjithashtu në Mesdhe, por më në lindje, 80 km nga kufiri algjerian. « Nador, është një lloj Tanger Med bis, tregon Michel Péraldi. Edhe pse për momentin, është e vështirë të thuhet se si do të organizohet shpërndarja e flukseve: a do të jetë Nador një port i dytë kontejnerësh? Apo do të jetë më shumë një port shpërndarjeje***? » Hapja e tij është e parashikuar për 2025.
Një ambicie globale
Tanger Med, përfundimisht, nuk planifikon të ndalet me flukset mesdhetare. Kompleksi gjithashtu do të mund të mbështetet së shpejti në bregun atlantik dhe të synojë Afrikën, me ndërtimin e portit të Dakhla, i parashikuar për 2028, në provincat e jugut. Kompanitë e mëdha automobilistike të vendosura në veri po ndjekin me vëmendje këtë dosje, ashtu si dhe kërkuesi Michel Péraldi: « Nëse ne zgjatim linjat hekurudhore deri në Dakhla dhe hapim atje një port të specializuar në trafik afrikan dhe trafik automjetesh, mund të arrijmë një sistem portual jashtëzakonisht efikas për njëqind vitet e ardhshme ». Dhe kështu, të thellojmë pak më shumë fuqinë portuale marokene në flukset detare ndërkombëtare.
* Konfederata e përgjithshme e sipërmarrjeve të Marokut në rajonin verior
** Fabrika Renault e Tangerit u inaugurua në 2012 dhe sot përbën prodhuesin e parë të automjeteve në Marok. Fabrika e saj është më e madhja në Afrikë (300 hektarë, nga të cilat 38 janë ndërtesa të mbuluara), me një kapacitet prodhimi prej 340,000 automjetesh në vit, nga të cilat 93% janë të destinuara për eksport.
*** Kjo do të thotë një port të madh ku kontejnerët do të shkarkohen në anije më të vogla në drejtim të porteve rajonale.
Foto e Parë: Porti i Tanger Med, i hapur në ngushticën e Gibraltarit © CC BY-SA 4.0