Nga Italia në Izrael dhe deri në Shqipëri, në të gjithë bregun e Mesdheut, iniciativa edukative ndihmojnë në ndërtimin e urave mes popujve. Qoftë për të ofruar një të ardhme për refugjatët, për të bërë që hebrenjtë dhe arabët të bashkëjetojnë, ose për të integruar minoritetet e diskriminuara, këto projekte tregojnë se shkolla mund të jetë shumë më tepër se një vend për dijeni: një laborator paqeje.
Ky artikull, mbi edukimin, është një përmbledhje e 4 artikujve të publikuar në 22-med. Ata mund të gjenden në 11 gjuhët e përdorura në faqen:
https://www.22-med.com/une-ecole-nomade-pour-retisser-les-liens-en-mediterranee/ Nga Marie le Marois
https://www.22-med.com/a-neve-shalom-juifs-et-arabes-ont-choisi-de-vivre-ensemble-pour-construire-la-paix/ Caroline Haïat
https://www.22-med.com/comment-une-organisation-revolutionne-la-vie-des-roms-en-albanie/ Rajmonda Basha
https://www.22-med.com/les-couloirs-universitaires-les-refugies-ont-egalement-le-droit-a-leducation/ Jessica Perra
Edukimi për të ekzistuar: refugjatët më në fund në universitet
Në një botë ku më shumë se 100 milion njerëz janë të zhvendosur me forcë, vetëm 5% e refugjatëve kanë qasje në arsimin e lartë. Një shifër që tregon një padrejtësi të dukshme, por që programe si University Corridors for Refugees (Unicore) përpiqen ta ndryshojnë. E nisur në vitin 2019 nën drejtimin e Komisionerit të Lartë për Refugjatët (UNHCR), Unicore lejon studentët refugjatë, të diplomuar në ciklin e parë, të marrin një vizë për të ndjekur një Master në Itali.
Sot, 40 universitete italiane marrin pjesë në këtë program. Në Universitetin e Cagliari, Alessandra Carucci, zëvendës-rektore për ndërkombëtarizimin, thekson rëndësinë e tij: «Kjo është për të rindërtuar të ardhmen e studentëve që vijnë nga Etiopia, Nigeria ose Malawi. Kjo falë një vize studimi, një strehimi, një kompjuteri, një mbështetje psikologjike dhe një qasje në formim».
Objektivi i UNHCR? Të rrisë normën e regjistrimit të refugjatëve në arsimin e lartë në 15%. Me bursat DAFI – një iniciativë gjermane në shkallë globale – gjërat po përparojnë. Në vitin 2023, 9000 studentë kanë përfituar nga kjo mbështetje në 56 vende. Dhe për herë të parë, 43% e tyre janë gra. Një përparim i ngadaltë, por real.
Luften kundër përjashtimit: romët e Shqipërisë marrin fjalën
Një tjetër luftë edukative po zhvillohet në Shqipëri, këtë herë nga ana e komunitetit rom, i cili është mbajtur për një kohë të gjatë jashtë sistemit arsimor dhe tregut të punës. Për të thyer këtë cikël varfërie dhe diskriminimi, OJQ Roma Versitas Albania investon në universitet. Dhe kjo po funksionon: nga 5 studentë romë në vitin 2014, ata kaluan në 127 që në vitin e parë të programit, dhe më pas në 257 të mbështetur në të gjithë territorin.
«Kjo sukses bazohet në bursa, mbështetje akademike dhe administrative që ne ofrojmë», shpjegon Emiliano Aliu, drejtor ekzekutiv i organizatës. Mbështetja nuk ndalet me diplomën: Roma Versitas punon gjithashtu për integrimin profesional të të diplomuarve dhe për praninë e tyre në hapësirat e vendimmarrjes.
Shembulli konkret: Franko Veliu, 24 vjeç, viktimë e diskriminimeve shkollore, sot drejtor ekzekutiv i Amaro-Drom, një organizatë rome historike. «Ajo që më shtyu të mos dorëzohem ishte pasioni për dobishmërinë e shërbimeve sociale dhe mbrojtjen e çështjes rome», dëshmon ai. Rruga e tij përfaqëson një kalim të mundshëm: ai i një brezi rom të arsimuar, të angazhuar, të dukshëm. Një model ende i brishtë, por që sjell një efekt domino në komunitete.
Një oaz paqeje në Neve Shalom
Në mes të Tel-Aviv dhe Jeruzalemit, një fshat përfaqëson që nga pesëdhjetë vjet një utopi të bërë realitet: Neve Shalom / Wahat as-Salam, që do të thotë «Oaz paqeje». Këtu, 300 banorë hebrenj dhe arabë kanë vendosur të bashkëjetojnë me dëshirë. Një mënyrë jetese radikalisht e kundërt me atë të qyteteve miks si Haifa ose Akra, ku bashkëjetesa është e imponuar. Në Neve Shalom, ne jetojmë së bashku për zgjedhje, jo për nevojë.
Kjo zgjedhje shprehet që në çerdhe, ku fëmijët mësojnë hebraisht dhe arabisht krah për krah. Edukimi është dygjuhësh, multikulturor dhe inkluziv. «Ata njohin festat, traditat dhe tregimet e njëri-tjetrit, dhe kjo u lejon më vonë të lundrojnë me lehtësi mes dy botëve», shpjegon Nir Sharon, drejtor i institucioneve shkollore dhe banor i fshatit.
Por ideali i Neve Shalom është vënë në provë pas sulmeve të 7 tetorit 2023. Nëse tensionet janë infiltruar në përditshmërinë, banorët kanë bërë bast për dialogun. «Pas një tronditjeje të tillë, çdo njeri dëshiron të strehohet pranë të tijve. Këtu, ne nuk e kemi këtë luks. Duhet të përballesh me tjetrin, me frikërat e tij, me pritshmëritë e tij», përmbledh Nir. Në një vend të ndarë, ky fshat mbetet një far.
The Beit Project: një shkollë nomade mes brigjeve
Një latitudë tjetër, një iniciativë tjetër: The Beit Project. Ky projekt edukativ, i lindur në Barcelonë në vitin 2010, ka ndjekur për më shumë se dhjetë vjet një odise urban dhe ndërkulturor për të lidhur të rinjtë evropianë dhe mesdhetarë rreth një trashëgimie të përbashkët. Metoda e tij? Një pedagogji terreni e rrënjosur në qytet, sa më afër plagëve të tij. Nëpërmjet pllakave përkujtimore, mbetjeve dhe tregimeve të harruara, nxënësit e shkollave të mesme rishikojnë historinë e tyre kolektive dhe shqyrtojnë diskriminimet e sotme.
Pas një edicioni itinerant me velë në vitin 2022-2023, The Beit Project është ankoruar këtë vit në tokë. Tre qytete simbolike – Marsejë, Tangier, Bastia – kanë pritur «Shkollën Nomade të Jetës së Bashku në Mesdhe». Të shoqëruar nga të rinj vullnetarë francezë dhe marokenë, 400 nxënës të shkollave të mesme kanë kryer një hetim historik mbi qytetet e tyre përkatëse. Në Bastia, ata i kanë rikthyer zërin armoirëve gjenoveze ose pllakave që nderojnë fëmijët viktima të fashizmit. Në Marsejë, ata kanë treguar migrimet napolitane dhe kujtimin e arrestimit në Vieux-Port. Në Tangier, ata kanë nxjerrë në pah figurën e Fatima Al Fihria, themelueses së universitetit më të vjetër që është ende në funksion në botë.
Në fund të projektit, në Muzeun e Historisë në Marsejë, nxënësit ndanë punimet e tyre. Disa thanë se kishin mësuar «shumë gjëra» rreth qytetit të tyre, të tjerë se projekti kishte ndryshuar mënyrën e tyre të të menduarit. Një nxënëse madje e tha: «Shpresoj që ky botë të jetë më e mirë në disa vite.»
Kur qytetet bëhen manuale të gjalla
Në zemër të të gjitha këtyre iniciativave, një të njëjtë vijë e kuqe, një bindje e thjeshtë: për të shpresuar për një shoqëri më të drejtë, duhet të fillosh nga shkolla. Të ofrosh mundësi për të përjashtuarit. Qoftë një fshat israelo-palestinez, një universitet italian ose një punëtori itinerante mes Bastia dhe Tangier, të gjitha këto projekte kanë një pikë të përbashkët: ato rishikojnë shkollën si një hapësirë politike, sociale dhe thellësisht njerëzore.
Në kohën kur konfliktet, migrimet dhe diskriminimet thellojnë ndarjet, këto veprime kujtojnë se paqja nuk shpallet – ajo mësohet. Nëpërmjet takimeve. Nëpërmjet njohjes së tjetrit. Dhe përmes institucioneve edukative guximtare, të hapura ndaj botës dhe dhimbjeve të saj.
