Pse duhet të pranojmë katastrofën ?
Mesdheu është i fragmentuar nga lufta, i ndarë nga identitetet fetare, i shqetësuar nga ndryshimet klimatike, i tërhequr përballë lëvizshmërisë së grave dhe burrave që kërkojnë ta kalojnë.
Por, « ky det nuk ndan, ai bashkon. Për popujt e brigjeve të saj, megjithëse të racave të ndryshme, të feve të kundërta, ajo imponon të njëjtat veprime. (…) Nuk është mbi këtë det që janë bërë shkëmbimet, është me ndihmën e këtij deti », vëzhgonte Jean Giono në një tekst të ndritshëm, i cili përfundonte kështu : « Por mbi këtë ujë, që nga mijëvjeçarët, vrasjet dhe dashuria shkëmbehen dhe një rend specifikisht mesdhetar krijohet. [1]»
Nga Thierry Fabre
Ky është pikërisht rendi specifikisht mesdhetar, përballë kaosit dhe luftës, që do të eksplorojmë së bashku në arkitekturën e re editoriale të faqes 22-Med.
Një horizont për të ndarë : Një botë e tërë në përbashkësi, që do të jetë tani nënshkrimi i faqes. Ose si të zbulojmë dhe kuptojmë, përmes 22 vendeve dhe 11 gjuhëve të shkruara, këtë botë mesdhetare që e kemi në përbashkësi. Është pikërisht në shkallën e Mesdheut që ngrihen pyetjet. Aty është pikërisht ajo që mund të ofrojë një faqe origjinale si 22-Med. Në të vërtetë, është një nga të paktat, nëse jo e vetmja, që mund të bashkojë të gjitha këto pikëpamje, nga brenda 22 vendeve, duke kërkuar kalime, të veçanta, midis gjuhëve. Kështu mund të vizatohet një horizont kuptimi në përbashkësi.
Nga të gjitha brigjet e saj, bota mesdhetare është e lidhur. Shkencëtarët flasin me kënaqësi për këtë çështje të konektivitetit. Do të ishte absurde të kthehesh mbrapa, të kërkosh të injorosh, ose akoma më keq, të përballesh, të shtosh luftë mbi luftë. Pa asnjë harresë dhe akoma më pak mohimi, përballë raporteve të forcave, okupimeve vdekjeprurëse dhe të gjitha këtyre shkatërrimeve të paarsyeshme që janë para syve tanë, ka një forcë jete që na mban zgjuar dhe na mban në këmbë. Një shije për të papriturën, diçka si një Rroftë jeta ! që na frymëzon. Në të kundërt të Viva la muerte që ushqejnë të gjitha fashizmat, nga dje në nesër.
Pse një faqe si 22-Med ? Për të ndarë dhe transmetuar, për të zbuluar më mirë jetën e të gjithë këtyre fqinjëve mesdhetarë, që prej shumë kohësh kanë tendencë të injorojnë, të tërhiqen, madje të frikësohen nga njëri-tjetri. Destinacionet tona janë të lidhura, midis brigjeve të detit tonë të përbashkët. Dhe nëse ne më në fund do të kuptonim se jemi në të njëjtin anije ?
E la Nave va, siç do të thoshte regjisor Federico Fellini…
Është rreth 5 Mesdheve që do të navigojmë së bashku në faqen 22-Med.
1/ Mesdheu në tregime.
Mesdheu ekziston vetëm për aq sa ai tregohet. Ai është bërë nga histori të gjata, që nga Odissea ose Një mijë e një netë, duke ndjekur për shembull mençurinë e ullinjve, fragmente të një « breviari mesdhetar » ose lëngun e « Historive të vërteta », që na tërheqin dhe na magnetizojnë. Ishte një herë…ose disa herë Mesdheu, që kështu tregohet. Kështu, me kalimin e kohës dhe të gjitha këtyre tregimeve, vizatohet diçka si një identitet narrativ i botës mesdhetare.
2/ Mesdheu, një botë e brishtë.
Është një zhytje në realitetet e kohës sonë, në veçantinë e epokës sonë. Bota po ngrohet, Mesdheu akoma më shumë ! Shkencëtarët na ndriçojnë mbi atë që na ndodh, që ne nuk e shohim gjithmonë, nuk e kuptojmë ose nuk e perceptojmë. 22-Med e dëgjon ata. Është koha të hapim mirë sytë për atë që po vjen, për ta parashikuar më mirë. Rritja e nivelit të ujërave, që duket e pashmangshme, dhe që do të prekë së pari ishujt dhe bregdetet. Fenomenet ekstreme, që po shumohen, si për shembull ai i « pikës së ftohtë », që së fundmi shkatërroi rajonin e Valencia-s, në Spanjë, pa harruar zjarret e përsëritura, gjatë verës.
Brezësia e mjedisit tonë botëror kërkon të gjithë vëmendjen tonë, ndërsa kjo është zona e parë turistike në botë, dhe çështja e ujit si dhe e trajtimit të mbetjeve bëhet problematike. Pa harruar dimensionin e tretë të botës sonë mesdhetare dhe brishtësitë e saj, bota nënujore.
3/ Mesdheu, stile jetese.
Le të shohim se çfarë ndodh çdo ditë, në mënyrat tona të jetesës, aty ku vizatohet dhe kompozohet diçka si një ose disa stile jetese, në mënyrë mesdhetare. Le të nisim të zbulojmë këto kultura të përditshme, këto « mënyra të bërit », kaq të veçanta, që karakterizojnë botën mesdhetare. Nga këto mënyra të të ngrënit, së bashku, ky art i convivencia. Një ndarje shijesh, rreth një kronike të rregullt, « Atëherë, hamë ! ». Le të shkojmë, falë 22-Med, përpara këtyre mënyrave të ndërtimit dhe të jetesës, në shoqërinë e arkitektëve të Mesdheut dhe këtij arti urban, që ka shpikur sheshin ose ka vizatuar skajet, kur deti nuk është më frikësues. Le të shohim këto objekte të përditshme, këtë art të dizajnit mesdhetar, që krijon bukuri në shtëpitë tona. Dhe mos harrojmë këto mënyra të marrjes së kohës sonë, këtë art të rezistencës ndaj përshpejtimit, si këto forma të shenjta që na ftojnë të banojmë botën ndryshe.
4/ Mesdheu krijues.
Bota mesdhetare nuk është më në kohën e kaluar ! Ajo nuk është e burgosur nga trashëgimia e saj si dhe nga pasuria e saj, antike, është një botë e re, gjithashtu, që shpik forma të reja dhe është koha e duhur për ta parë ndryshe. Scenat artistike bashkëkohore janë të frytshme dhe artistë të rëndësishëm të kohës sonë po afirmohen, në të gjithë botën. 22-Med ka për qëllim t'i bëjë ata më të njohur dhe t'i bëjë më të aksesueshëm. Në zbulimin e fytyrave të artistëve, shkollave të artit, që mësojnë dhe transmetojnë, regjisorëve dhe krijuesve të imazheve, duke dëgjuar gjithashtu zërat e Mesdheut, të gjitha këtyre muzikave të reja që kalojnë kufijtë dhe na bëjnë të zbulojmë një peizazh tjetër akustik. Këtu fillon anasjelltas e katastrofës, në këto imagjinata të shekullit XXI që na ftojnë të dalim nga mjerimi dhe të mos pranojmë kurrë katastrofën.
« Shpikjet e të panjohurve kërkojnë forma të reja », e shihte tashmë Arthur Rimbaud. Dhe nëse tani ne lundronim, falë 22-Med, drejt këtij horizonti ?
5/ Mesdheu pa brigje.
Ndërsa Mesdheu duket gjithnjë e më i mbushur me pengesa dhe kufij, ka shumë lidhje që na lidhin. Lidhje njerëzore, midis lëvizjeve dhe diasporave, që nuk zhduken, por përkundrazi aktivizohen. Qarkullime detare dhe portuale, shkëmbime ekonomike dhe digjitale, që bëjnë që ne të jemi vërtet të lidhur me njëri-tjetrin. 22-Med është faqja e këtij Mesdheu pa brigje, aty ku lidhjet krijohen dhe ripërtërihen përmes shumë udhëtimeve. Deti Mesdhe nuk ka për qëllim të jetë një vdekje Mesdhe, vendi i të gjitha mbytjeve, por një det në shkallën njerëzore.
Këto 5 Mesdhe përbëjnë një prizëm, me shumë faqe, për të zbuluar dhe kuptuar këtë botë mesdhetare që është e jona. 22-Med është faqja për të lundruar, përmes këtyre pesë rubrikave, në të gjitha liritë ! Aty ku tregohet dhe aty ku ndahet-Një botë e tërë në përbashkësi.
[1] Jean Giono, « Mesdheu », 1959, në përmbledhjen « Provence », Gallimard,1993, 300 fq
Foto e marrë nga libri i Bernard Plossu, L’Odyssée des petites îles italiennes, Éditons Textuel, fq 150, 2024
“ Me ndihmën e këndshme të Bernard Plossu”