Në botën e artit dhe artistëve, të gjithë e njohin Miquel Barcelò ! Por ndoshta kjo nuk është e vërtetë për të gjithë ata që nuk janë në këtë botë të vogël me kode të përcaktuara mirë dhe shenja njohjeje të vendosura, të cilat konsiderohen si të natyrshme.
Figurë e krijimtarisë bashkëkohore, Barcelò, si shoku i tij Mariscal, shfaqet në vitet 1980 në Barcelonë dhe shpejt bëhet i njohur në skenën ndërkombëtare. Ai tërheq vëmendjen e galeristit të njohur të New-Yorkut, Léo Castelli, dhe mund të kishte ndjekur trajektoren e një ylli të ri ndërkombëtar në botën e artit. Ai bën një zgjedhje krejt tjetër dhe vendos të vendoset në Afrikë.
« Në Gao, u mahnita menjëherë. Çdo gjë është kaq radikale. Dhe bukuria e lumit. Makina ishte e mbushur me ngjyra, pigmente, blu, të kuqe, të zeza, të bardha, isha njëzet e shtatë vjeç, ishte një pastrim mendjeje dhe gjithçkaje. Më pas, kur arrita në vendin Dogon, ishte një shpërthim ». Kështu e tregon Barcelò, në një libër të shkëlqyer « De la vida mia[1] », takimin e tij iniciues me botën afrikane.
Ai vjen nga Majorca dhe është thellësisht i regjistruar në thellësitë e kësaj toke si dhe të këtij deti, në këtë mes të botës, Mesdheun, të cilin nuk e ndan nga bota afrikane, dhe veçanërisht nga vendi Dogon. Aty është pikërisht ku ai është gjetur, aty ku lëngu i tij krijues nuk është shpërndarë në përpjekje të kota, të internacionalizuara, në art të rremë dhe të prodhuar, të mirë për t'u shitur në galeritë e mëdha të botës. Ai thellon singularitetin e tij, që vjen nga Majorca, dhe eksploron një univers të tërë detar, me një gëzim eksploziv, një eferveshencë të ndarë.
Galmost ndjehet shija e urave ose fryma e murinave në pikturat e tij, në masën e tij jubilatore, në linjat e tij të theksuara dhe sovrane. Bota e detit vjen deri te ne, në vertigjet e saj, në të gjitha shkuarjet dhe kthimet e saj që dëshmojnë për një pasion të vërtetë për zhytjen dhe një njohuri intime të botës detare dhe nënujore.
Një Njeri i Veçantë
Barcelò është një njeri i veçantë, ai bën vetëm atë që dëshiron dhe askush nuk mund t'i imponojë asgjë ! Ai shënon rrugën e tij dhe nuk i intereson çfarë duhet bërë, ose jo. Nuk ka rëndësi shikimi, i ngurtë, i një bote kritike që përpiqet ta mbyllë në kategori që nuk janë të tijat dhe në të cilat ai kurrë nuk lejon të kapet. Ai ecën përpara, me vendosmëri. Kap vende simbolike ose « zyrtare » si Kupola e palatit të Kombeve të Bashkuara, në Gjenevë, ku ai riinventon një qiell të mbushur me materie pikturale që lë pa fjalë, aq sa mbingarkohet me energji krijuese.
Shpesh ka tepricë te Barcelò, ai mbingarkohet, tejkalon ose kthen rendin e vendosur. Por ka gjithashtu një respekt të madh për vendet e shenjta, siç dëshmon ndërhyrja e tij, e shkëlqyer, në katedralen e Palma de Majorca. Ai krijon një lloj shpelle të frymëzuar, me muret e banuara nga një botë detare, ne jemi në një ishull, ku hiri vjen nga tërmetet dhe jo duke hequr dorë nga mishi i botës, nga bukuria e saj të ndjeshme. Qielli dhe toka flasin, bëjnë jehonë, dëgjojnë murmujt e tyre të shenjtë.
Nuk ka harrim të botës, ikje në limbe, të paqasshme, ose refuzim për të banuar në epokën tonë, ashtu siç është. Rruga mbetet një prani, e frymëzuar, dhe një forcë e madhe, e transfiguruar, që hap për secilin dhe të gjithë një rrugë drejt qiellit, nga një tokë që duket se vibrion. « Kjo freskë është si një krijim i botës, me të gjitha peshqit dhe të gjitha frutat e botës. Doja që motivet e veprës të lindnin nga argjila, një gjest religjioz, pothuajse biblik. », vëren ai në « De la vida mía », dhe shton : « Doja që gjithçka të ishte e re, kështu që doja çdo ditë të bëja diçka që nuk e kisha bërë kurrë më parë. »
Në Kërkim të Eksperiencave të Reja
Barcelò është i regjistruar në një gjenealogji, që është së pari dhe mbi të gjitha e tij, nga Majorca. Aty ku ai takon sigurisht një artist tjetër të madh majorcan, Joan Mirò, të cilin e njeh, e vëzhgon, nga i cili inspirohet dhe pastaj distancohet. Picasso është në peizazhin e artit të tij, por pse duhet gjithmonë ta krahasosh me këtë njeri me mijëra jetë, me këtë ogër që sot është kaq i kritikuar për moralin e tij, dhe me një diskurs, të zakonshëm, që do të dëshironin të shfuqizonte gjeniun e një artisti?
Barcelò është ashtu siç është, ai nuk ka nevojë për paraardhës të lavdishëm për të ekzistuar plotësisht dhe për t'u imponuar për atë që është, përmes asaj që krijon.
Ai kërkon eksperienca të reja, një kalim përmes të gjitha kufijve të krijimtarisë, si gjatë performancës së tij në festivalin e Avignonit në vitin 2006, me balerin dhe koreograf Joseph Nadj, ku krijon Paso Doble.
Një mur argjile që ai ndërtuon dhe shqyen, i kapur në materialin që ai skulpturon me të gjithë trupin e tij. Një mahnitje ! Ose si të tronditesh, deri në thellësitë e tua, nga shpikja e formave të reja dhe ngjitja e asaj që vjen nga më thellat, nga arkaiku. Nga bota e shpellave, që ai e admirojnë aq shumë, aty ku « diçka që shfaqet ngadalë nga errësira, një imazh që shfaqet, është imazhi i vetë jetës. E sheh se nuk ka përparim në art, arti është gjithmonë art, arti është aty për atë që kemi nevojë, nuk mund të jetojmë pa të për të ekzistuar, nuk ka rëndësi epoka. »
Ky art i Barcelò vjen nga Mesdheu, nga eferveshenca e tij krijuese, nga refuzimi për të pranuar vetëm trashëgimitë e së kaluarës, pa hequr dorë nga to. Është një art që kalon të gjitha kufijtë dhe që kërkon pjesën e tij të universalitetit. Ai gjen një rrugë për « Universaliser[2] », siç na fton filozofi Souleymane Bachir Diagne, nga Afrika, nga e cila Barcelò nuk është ndarë kurrë. Ajo është aty që ngarkon shikimin e tij dhe krijon lidhje, të gjalla, midis të gjitha brigjeve tona.
Një lajm i fundit, pas Palma de Majorca, Barcelò rikthehet me kohën e katedralëve. Ai është përzgjedhur si një nga artistët bashkëkohorë që do të krijojë një vepër për Notre Dame de Paris. Një tapiseri që ai do të dizajnojë format dhe që do të realizohet nga Manufaktura e Gobelins.
Barcelò, përsëri dhe përsëri !
[1] Miquel Barceló, De la vida mía, Mercure de France, 2023, 260p, 35 euros
[2] Souleymane Bachir Diagne, Universaliser. L’humanité par les moyens de l’humanité, Albin Michel, 2024, 178p, 19,90 euros
Për të shkuar më tej, disa libra :
Dore Ashton, Miquel Barceló, në rrugë, Actes Sud, 2013, 35 euros
Miquel Barceló, Sol Y Sombra, Actes Sud, BNF dhe Muzeu Picasso, 2016, 29 euros
Portreti i Miquel Barceló si artist pariatal, Gallimard/Collection Lambert Avignon, 37 euros
Miquel Barceló, Mapamundi, Fondacion Maeght, 2002
Foto e Parë: 1994_L’Alatxa_30x23,5cm_©Miquel Barceló_Photo_André-Morin_Collection de l'artiste