Qipro është një ishull i vogël me një rrjet elektrik të izoluar, i cili varet në masë të madhe nga nafta e importuar për prodhimin e energjisë elektrike. Në fshatin Pentakomo, në qytetin bregdetar të Limassolit, ka filluar së fundmi të funksionojë PROTEAS, një njësi kërkimore novatore e krijuar për të testuar dhe zhvilluar teknologji të reja nga burimet e energjisë rinovueshme. PROTEAS kombinon 50 heliostatë* dhe një kullë marrëse qendrore për të prodhuar një fuqi termike maksimale prej 150 kW falë ruajtjes mesatare të kripës së shkrirë.
PROTEAS, qendra më e madhe eksperimentale e vendit. E zgjedhur pas një studimi teknik-ekonomik të thelluar të kryer nga Instituti i Qipros, ajo ofron një mjedis unik për të testuar teknologjitë ishullore, energjinë elektrike dhe desalinizimin e ujit të detit, veçanërisht, në kushte reale. Dhe me energjinë diellore si burimin kryesor të energjisë. Njësia, e vendosur në bregun jugor të Qipros, është projektuar për të funksionuar me një fuqi termike prej 10 kW dhe për të prodhuar deri në 2m3 (pra rreth dhjetë vaskash) ujë të distiluar në ditë.
«Qëllimi i PROTEAS është të kontribuojë në kalimin e Qipros dhe të rajonit më të gjerë të Mesdheut Lindor (EMME) drejt një modeli energjetik të qëndrueshëm», shpjegon Dr. Marios Georgiou, përgjegjës për aktivitetet kërkimore të PROTEAS. «Ne eksperimentojmë me teknologji të avancuara për prodhimin dhe ruajtjen e energjisë nga burime rinovueshme. Por gjithashtu me rrjetet elektrike inteligjente, sistemet e menaxhimit të energjisë, desalinizimin e ujit të detit dhe trajtimin e ujërave të mbetjeve për të reduktuar gjurmën mjedisore të njësive të desalinizimit». Siç thekson z. Georgiou, disa nga këto teknologji në funksionim në PROTEAS janë origjinale në Evropë, si parabolat diellore me motorë Stirling**. Po ashtu, njësia e desalinizimit të ujit të detit, e bazuar në teknologjinë e osmozës së kundërt***, është njësia e parë pilot e këtij lloji në Evropë.
Kontribuoni në luftën kundër ndryshimeve klimatike
Ndryshimet klimatike janë prej kohësh një kërcënim urgjent për planetin tonë, shkencëtarët paralajmërojnë se rritja e temperaturës së planetit me 1,5°C do të ketë pasoja të rënda, madje të pakthyeshme, për mjedisin tonë dhe shoqëritë tona.
"Rritja e temperaturës dhe ulja e reshjeve pritet të rrisin kërkesën për energji për klimë ashtu si dhe funksionimin e njësive të desalinizimit. Këto çështje janë drejtpërdrejt të lidhura me aktivitetet kërkimore të PROTEAS, i cili përqendrohet në prodhimin dhe ruajtjen e energjisë dhe desalinizimin e ujit që nga viti 2014. Ekspertiza e zhvilluar gjatë viteve lejon ofrimin e zgjidhjeve për këto probleme", siguron Marios Georgiou. "PROTEAS luan një rol të rëndësishëm në luftën kundër ndryshimeve klimatike dhe uljes së burimeve natyrore, si uji, duke shfrytëzuar burime energjie rinovueshme dhe duke zhvilluar teknologji desalinizimi". Qëllimi i tij është të reduktojë varësinë nga karburantet fosile dhe të kontribuojë në reduktimin e emetimeve të gazrave me efekt serë, duke e bërë PROTEAS një shembull inovacioni për autonominë energjetike dhe qëndrueshmërinë në rajon.
Duke adoptuar një heliostat
Energjia diellore është forma më e bollshme e energjisë rinovueshme. Çdo orë, dielli rrezaton dhe dërgon në Tokë më shumë energji sesa ajo e konsumuar në të gjithë botën për një vit. Mundësitë e mëdha të këtij burimi e bëjnë atë veçanërisht tërheqëse për t'u përdorur si burim kryesor energjie.
Për të promovuar ndërgjegjësimin mjedisor, PROTEAS ka lançuar një iniciativë speciale duke ftuar individë, biznese dhe organizata të marrin pjesë në kërkimin e Institutit Qipriot. Ideja është të "adoptohen" heliostatët e vendosur në Laboratorin e aplikacioneve diellore. "Heliostatët janë elementi kryesor i sistemeve të përqendrimit të energjisë diellore, me « adopto një heliostat » çdo kush mund të mbështesë zhvillimin e energjive të pastra dhe teknologjive miqësore me mjedisin", shpjegon z. Georgiou. Të ardhurat nga kjo veprimtari janë ekskluzivisht të destinuara për të mbështetur kërkimin mbi teknologjitë diellore inovative.
Burim i hapur: instalimet e PROTEAS, përfshirë fushën e pasqyrave diellore, kullën, kripën e shkrirë, njësinë e prodhimit të avullit dhe energjisë elektrike, si dhe njësinë e desalinizimit të ujit të detit dhe pajisje të tjera përkatëse, janë të hapura për komunitetin lokal dhe ndërkombëtar, siç është propozuar gjatë hartimit të këtij programi eksperimental specifik.
*Heliostatët janë pasqyra të pajisura për të ndjekur lëvizjen e diellit, të rreshtuara në mënyrë që rrezet diellore të reflektuara të synojnë gjithmonë marrësin, duke përqendruar kështu energjinë termike
** Motori Stirling është një motor me djegie të jashtme dhe me një lëng pune në cikël të mbyllur.
*** Osmoza e kundërt është një teknikë pastrimi të ujit duke eliminuar papastërtitë e tretura si jonet dhe mineralet nga zgjidhja.
Foto e Parë: Heliostatët janë pasqyra të pajisura që ndjekin lëvizjen e diellit @TheCyprusInstitute