Siria është shkatërruar nga një konflikt që i ka shkaktuar plagë të thella mjedisit të saj. Tokat dhe ujërat, të kontaminuar nga mbetje toksike që vijnë nga armët e luftës, kërcënojnë bujqësinë dhe shëndetin publik. Pyjet, të shkatërruara nga prerjet ilegale dhe zjarret, kanë parë të zhduken një pjesë e biodiversitetit të tyre. Shembja e infrastrukturave të menaxhimit të mbetjeve përkeqëson kushtet sanitare, duke ekspozuar popullatën në rreziqe të shtuar.
Që nga viti 2011, Siria është teatër i një konflikti që ka shkaktuar qindra mijëra të vdekur dhe ka zhvendosur miliona njerëz. Infrastrukturat e vendit janë në rrënoja, dhe ekonomia është e shkatërruar.
Pasojat e kësaj lufte nuk kufizohen vetëm në humbjet njerëzore dhe shkatërrimet materiale. Mjedisi gjithashtu ka pësuar dëme të konsiderueshme. Tokat dhe ujërst janë të kontaminuar nga mbetjet e armëve dhe mbeturinat e luftës, të rrezikshme për bujqësinë dhe shëndetin publik. Pyjet, të shkatërruara veçanërisht për shkak të prerjes ilegale për dru ngrohjeje, regjistrojnë një humbje të rëndësishme të biodiversitetit.
Këto degradime mjedisore përbëjnë një krizë ekologjike të insidueshme dhe të qëndrueshme, dhe një kërcënim për shëndetin e popullsive dhe të ardhmen e vendit. Komuniteti ndërkombëtar duhet ta marrë parasysh këtë në rindërtimin pas-konflikt dhe të mbështesë përpjekjet për të rikthyer ekuilibrin ekologjik të Sirisë.
Ndotja e tokave dhe ujrave
Përdorimi i armëve eksplozive në Siri ka shkaktuar një kontaminim të konsiderueshëm të tokave dhe ujrave nga substanca të dëmshme si metale të rënda dhe karburante. Këto ndotës kanë pasoja të rënda për bujqësinë dhe shëndetin publik. Për shembull, gjatë betejës së Wadi Barada midis dhjetorit 2016 dhe janarit 2017, përleshjet dëmuan burimin e Ain al-Fijah duke privuar kështu kryeqytetin nga furnizimi i tij kryesor me ujë të pijshëm. Kjo ndërprerje ekspozoi miliona njerëz në rreziqe të shtuar sanitare.
Po ashtu, kontaminimi i tokave ndikon gjithashtu në bujqësinë siriane. Tokat e dëmtuara shohin fertilitetin e tyre të zvogëlohet, çka komprometon korrjet dhe sigurinë ushqimore të popullsive lokale. Bujqit janë të detyruar të kultivojnë në toka të varfëruara, me si rezultat një rënie të prodhimit bujqësor dhe të të ardhurave të tyre.
« Tokat prodhojnë sot më pak se 30% të normales. Dhe me mungesën, ne duhet gjithashtu të paguajmë për furnizimin me ujë, tregon Ahmad, bujk i rajonit të Idleb. Gruaja ime dhe tre fëmijët e mi sapo arrijmë të hamë dhe të pijmë nga puna jonë. »
Shkretimi dhe humbja e biodiversitetit
Lufta në Siri ka sjellë një shkretim masiv, duke përkeqësuar sfidat mjedisore dhe socio-ekonomike të vendit. Zonat pyjore janë shkatërruar nga zjarret dhe prerjet ilegale, shpesh për të përmbushur nevojat për dru ngrohjeje të popullsive që përballen me mungesa karburanti dhe ndërprerje të gjata të energjisë. Sipas ONG-së Global Forest Watch, Siria ka humbur 26% të mbulesës së saj pyjore që nga viti 2000, një tendencë e përkeqësuar nga konflikti që filloi në vitin 2011.
Provincat si Latakia, Homs dhe Alepo kanë vuajtur veçanërisht, duke humbur më shumë se 36% të sipërfaqeve të tyre pyjore që nga fillimi i konfliktit.
Kjo valë e shkretimit ndikon në biodiversitetin, qëndrueshmërinë klimatike dhe mënyrat e jetesës së komuniteteve lokale. Pyjet, që strehonin një faunë dhe florë të larmishme, shohin ekosistemin e tyre të kërcënuar. Kjo komprometon shërbimet ekosistemike thelbësore si rregullimi i klimës dhe mbrojtja e tokave nga erozioni.
Reduktimi i mbulesës pyjore gjithashtu zvogëlon kapacitetin e komuniteteve për t'u përshtatur me ndryshimet klimatike. Kjo gjithashtu rrit vulnerabilitetin e tyre ndaj ngjarjeve ekstreme klimatike. Sa i përket popullsive lokale që varen nga burimet pyjore për jetesën e tyre, ato gjenden pa burime të ardhurash dhe materiale thelbësore. Kjo përkeqëson padyshim pasigurinë e tyre ekonomike.
« Dikur, një pjesë e madhe e regjimit tonë ushqimor varej nga ekosistemi ynë : Malva me lule të vogla (Malva parviflora), Panicaut (Eryngium), Althea (Hibiscus syriacus), Orchis mashkull (Orchis mascula)… Sot nuk gjejmë pothuajse më këto bimë që përbënin burime falas ushqimi », vëren Alya, një grua shtëpiake në Tartous.
Infrastrukturat e menaxhimit të mbetjeve
Para konfliktit, menaxhimi i mbetjeve ishte tashmë i dobët, me rreth 80% të mbetjeve të ngurta shtëpiake të eliminuara në deponi të hapura, duke kontribuar në ndotjen e ujit, tokës dhe ajrit. Por shembja e infrastrukturave të menaxhimit të mbetjeve në Siri ka përkeqësuar edhe më shumë këto probleme mjedisore dhe sanitare. Akumulimi i mbetjeve të pa trajtuara rrit në fakt papastërtinë dhe nxit përhapjen e sëmundjeve.
« Dikur lagjja jonë ishte një nga më të njohurat në Homs. Sot ne jemi të zhytur në mbetje. Fqinjët tanë kanë vendosur një sistem mbledhjeje për të shmangur problemet sanitare dhe erërat, por kontejnerët në portat e lagjes mbeten të mbushur. », ankohet Samir, i cili kaloi nga një lagje e njohur në Homs në një lagje të varfër të mbushur me mbetje.
Perspektivat e rehabilitimit
Rehabilitimi i mjedisit sirian, pas më shumë se një dekade lufte, kërkon një qasje të koordinuar dhe të qëndrueshme, me përfshirjen e autoriteteve lokale dhe aktorëve ndërkombëtarë. Riperteritja e pyjeve, veçanërisht në veri dhe perëndim të Sirisë, është thelbësore për të rikthyer biodiversitetin dhe për të kufizuar shkretimin. Rindërtimi i tokave bujqësore, të shkatërruara nga bombardimet dhe ndotja, është thelbësore për të rikthyer prodhimin ushqimor. Një menaxhim efektiv i mbetjeve, me sisteme mbledhjeje dhe trajtimi, është gjithashtu i domosdoshëm për të mbrojtur shëndetin publik. Të gjitha këto në një kontekst të një bashkëpunimi politik dhe mbështetje financiare ndërkombëtare, të domosdoshme.
Foto e Parë: 36 % e sipërfaqeve pyjore kanë humbur që nga fillimi i konfliktit © Sana