Specia e Alepit nuk është vetëm një përbërës i pazëvendësueshëm në kuzhinën levantine, por gjithashtu një shtyllë ekonomike për shumë familje në Salqin. Por midis thatësirës dhe konflikteve, prodhimi i kësaj frute të çmuar të kuqe, shumë të kërkuar në Lindjen e Mesme, është në provë të vështirë. Përballë krizës klimatike, fermerët inovojnë për të ruajtur një kulturë që formon njëherit jetën e tyre të përditshme dhe trashëgiminë e tyre.
Kultivuar në fshatin sirian Salqin, i vendosur në provincën e Idlibit, kjo varietet i specave, më i njohur si speci i Alepit, është një përbërës kryesor i kuzhinës vendase, i preferuar për shijen e tij lehtësisht frutore dhe pikante. "Një shije umami" (i shijshëm) shtojnë disa.
Një simbol kulturor dhe kulinar
Përdoret veçanërisht në përgatitjen e produkteve të territorit - la mouné - piperi i Aleppo-s është më shumë se një thjeshtë përbërës. Ai është një shtyllë kulturore dhe kulinare për gjithë rajonin. Gjendet në makdous - patëllxhanë të vegjël të bardhëzuar, të mbushur me një përzierje piperi, arrësh dhe hudhër të ruajtur në vaj ulliri -, në shanklish - djathë tradicional i thatë dhe i pjekur, zakonisht i bërë nga qumështi i lopës ose derrit -, por gjithashtu mund të përdoret për të bërë pastë piperi (رب الحر) ose mouhammara - një salcë / dip e origjinës së Aleppo-s, në Siri, shumë e njohur në kuzhinën levantine dhe turke. "Në treg gjendet shumë piper, nga piperi i zogut deri te habanéras, por asgjë nuk jep shijen dhe teksturën e piperit të Aleppo-s", tregon Rosie, libaneze, katërqind vjeçe, gospodinjë.
Këtë vit, tezgjat e tregjeve libaneze, turke dhe irakiane, tradicionalisht të përmbushura me spec të kuq sirianë që nga muaji gusht, kanë patur një vonesë të pazakontë. Vetëm në fund të muajit shtator disa kuti janë shfaqur, duke zbuluar kështu një dobësi në zinxhirin e furnizimit. "Shumë klientë vijnë për të kërkuar spec të Alepit për mouné e tyre," tregon Bassam, frutier në Liban. "Kam siguruar disa kuti, por sasi të mëdha shkojnë te distribuesit e mëdhenj ose prodhuesit e mouné në sasi në caza (provincën) e Bekaa-s."
Një ekonomi lokale në provë të thatësisë
Tregtia e specave paraqet një burim të rëndësishëm të të ardhurave për popullatën vendase. Eksportohet kryesisht në Liban, Turqi dhe Irak, duke kontribuar në mbajtjen e një ekonomie lokale në një rajon ku konflikti ka lënë pak mundësi. Megjithatë, sektori bujqësor sirian përballet me sfida të papara në aspektin mjedisor. Nga rreth 70 vjet, Siria po përjeton një thatësi që rrezikon jo vetëm bujqësinë, por edhe sigurinë ushqimore.
Në vitin 2021, Siria ka regjistruar vitin më të keq të thatësirës në shtatë dekada, me temperaturat që janë rritur për 5 gradë krahasuar me mesataren vjetore. Disa rajone, si Raqqa, kanë parë reshjet të bjerë drastikisht, duke arritur në vetëm 80 mm, krahasuar me 208 mm në vitin 2019. Ky gjë ka pasur ndikim të drejtpërdrejtë në kulturat, me një rënie të korrjeve të grurit me afër një milion ton në dekadën e fundit. Në këtë kontekst, mbajtja e kulturës së specit të kuq është pothuajse një gjë e pamundur. "Më parë ne eksportonim (rajoni NDLR) mbi katër dhjetë tonelata piper të kuq në vit, sot ne vështirë se arritim të shesim më pak se njëzet në tregun vendor dhe ndërkombëtar," shpjegon Mahmoud, një fermer. "Uji bëhet gjithnjë e më i rrallë, dhe ta sigurosh atë kushton shumë shumë."
Përshtatja ndaj krizës klimatike
Përballuar me këtë krizë klimatike, fermerët e Salqin-it janë detyruar të përshtaten për të mbijetuar. Një nga mjetet kryesore të kësaj përshtatjeje është mbjellja me konsum të ulët të ujit. Kjo teknikë lejon një përdorim më racional të ujit. Në vend të një sistem irrigacioni tradicional, mikro-irrigacioni lejon që kulturat të urohen me pika, duke reduktuar kështu humbjet nga avullimi dhe infiltrimi. "Ne gjithashtu përdorim mbjelljen e tokës që ndihmon në mbajtjen e lagështisë së tokës dhe bokën e lopës e cila është natyrisht e pasur në ujë. Kjo na ka lejuar të mbajmë një pjesë të prodhimit të specave, edhe pse kemi kushte klimatike ekstremisht të vështira", vijon Mahmoud.
Disa organizata jo-qeveritare (ONG) si Qendra Ndërkombëtare për Kërkime Bujqësore në Zonat e Thara (ICARDA), Care France, ose edhe Organizata e Kombeve të Bashkuara për Ushqim dhe Bujqësi kanë luajtur një rol të rëndësishëm në mbijetesën e kësaj ekonomie lokale. Ata ofrojnë mbështetje teknike për fermerët, i trajnojnë ata në metodat e reja të menaxhimit të tokave, dhe ofrojnë financime për të përmirësuar infrastrukturën lokale, sidomos njësitë e përpunimit të korrave.
Kundërshtimi i rreziqeve klimatike dhe gjeopolitike
Sipas banorëve, ky mbështetje ka mundësuar që një pjesë e prodhimit të specave të ruhet, edhe pse ka instabilitet gjeopolitik në rajon. Projekte të financimit kolektiv, si blerja e përbashkët e makinave, gjithashtu kanë nisur. Kjo i mundëson fermerëve të kenë qasje në mjete moderne dhe të diversifikojnë burimet e tyre të të ardhurave. Megjithatë, këto përpjekje nuk janë të mjaftueshme për të eliminuar pengesat strukturore që pengojnë zhvillimin e kësaj aktiviteti ekonomik.
Duke reduktuar varësinë nga uji, fermerët përqendrojnë përpjekjet e tyre në aspekte të tjera të prodhimit, si përpunimi lokal i specave. Ky proces, i cili përfshin tharjen, shkurren e specave dhe grindjen, shton vlerë në produktin bruto, duke krijuar vende pune shtesë. Diversifikimi i aktiviteteve bujqësore bëhet kështu një mjet për kundërvajtjen e efekteve të dëmshme të klimës mbi kulturat.
Një tregti nën presion
Përkundër përparimeve teknike dhe ndihmës nga jashtë, qasja e kufizuar në tregjet ndërkombëtare mbetet një pengesë kryesore për prodhuesit e Salqinit. Për shkak të tensioneve politike dhe konflikteve të armatosura, eksportet e specave drejt vendeve si Libani ose Turqia shpesh ndërpritet. Rrugët tregtare bëhen të rrezikshme ose të paqëndrueshme, duke detyruar prodhuesit të shesin stoket e tyre në tregjet lokale pothuajse të paekzistueshme.
Kjo konkurrencë e rritur vendos nën presion një ekonomi tashmë të dobët. Fermerët duhet të përballojnë një volatilitet të çmimeve që mund të rrezikojë jetën e tyre në afat të gjatë. Sipas ekspertëve, kostoja e transportit të mallrave midis Sirisë dhe Libanit ka rritur me 30% në vitin 2023, duke përkeqësuar vështirësitë financiare të prodhuesve. "Edhe pse të kërkuar nga të huajt (Libanezë, Irakianë dhe Turq NDLR) produktet tona shpesh vijnë gjysmë të prishura për shkak të kushteve të çuditshme të transportit dhe kohës që konfliktet na bëjnë të humbasim", shpjegon Abdallah, fermeri.
Duke kombinuar teknika bujqësore inovative dhe nismat lokale, komuniteti i Salqinit ka arritur të mbajë një aktivitet ekonomik jetik, ndërsa ka bërë përshtatje me realitetet klimatike. Speci i kuq, dikur simbol i pasurisë, është sot një dëshmi e vendosmërisë për të ruajtur një trashëgimi jo-fizike dhe një mënyrë jetese.
