À Korakou, një fshat i vogël i vendosur në luginën e Solea, një familje po ringjall shpirtin bimore të ishullit. Në laboratorin e tyre, Giannoula dhe Phylaktis kultivojnë qindra barishte mjekësore, krijojnë vajra, pomada dhe parfume sipas njohurive të lashta. Një vend unik, mes kulturës botanike, traditave terapeutike dhe ringjalljes së një herboristerie antike të harruar.
Në qetësinë e maleve qipriote, rreth pesëdhjetë kilometra nga kryeqyteti Nicosie, Giannoula Lazarou ka themeluar një laborator unik në llojin e tij. Më shumë se një njësi prodhimi me bazë bimore, është një hapësirë e gjallë e kujtesës dhe njohurive. E formuar në Tanzani në fushën e fitoterapisë dhe distilimit të vajrave esenciale, ajo e ka transformuar shtëpinë e saj në një kopsht studimi dhe praktikimi, në respekt të cikleve natyrore.
Djali i saj Phylaktis, i kthyer në rrënjët e tij pas një devijimi në një profesion tjetër, sot përfaqëson gjeneratën e tretë dhe drejton kompaninë me nënën e tij. Së bashku, ata vazhdojnë një art jetese të bazuar në njohjen e bimëve dhe respektin për ciklet natyrore. « Ne kemi rritur me barishte. Ato ishin pjesë e përditshmërisë sonë, ato u bënë profesioni ynë. Ato janë një burim krenarie për mua. Nuk ka kënaqësi më të madhe se sa të shohësh farat që ke kujdesur të çelin dhe të mblidhen, duke ditur se ato do të ndihmojnë më pas njerëz të tjerë. Është një burim jete dhe pra gëzimi », beson ai.
Kultivime të jashtëzakonshme
Toka, e mirëmbajtur me kujdes, mirëpret më shumë se 400 lloje barishte: livando, rozmarinë, kamomil, mente, gardeni, pisha, rrënjë lakre… Kultivime të kërkuara, shpesh të varura nga mikroklimat. « Lugina e Solea është ideale, por disa specie kërkojnë kushte të veçanta, prandaj parcela tona janë të shpërndara edhe në vende të tjera të ishullit », shpjegon ai.
Puna, e shpërndarë mes kultivimit, mbledhjes, transformimit dhe krijimit të produkteve, ndjek ritmin e stinëve. Në periudha të aktivitetit të lartë, deri në 20 persona mund të punësohen. « Qipro është një territor i bekuar për bimët. Produktet tona janë fryt i një harmonije me natyrën », vazhdon Phylaktis.
Mbledhjet bëhen gjithmonë me dorë. Tharja në diell, trajtimet e buta, ekstraktimi përmes distilimit respektojnë metodat e lashta, një garanci e efikasitetit dhe respektit për bimën. « Sepse teknologjia nuk e ka zëvendësuar instinktin dhe durimin », thekson prodhuesi. Atelieri, fleksibël dhe artizanal, mund të funksionojë me dy punonjës në periudha të qeta. Këtu, gjithçka është e ritmuar nga stinët, lulëzimet, nevojat e tokës.
Natyra për të shëruar
Giannoula insiston: « Natyra di. Duhet ta vëzhgosh, ta ndjekësh, dhe të mos dëshirosh ta detyrosh. Barishtet tona lehtësojnë migrenat, gripin, dhimbjet e nyjave, çrregullimet e frymëmarrjes. Ne duam që bota të kuptojë fuqinë e natyrës. Bimët mund të na ofrojnë shërim, parandalim dhe mirëqenie. Asgjë e mrekullueshme, thjesht fryti i një njohurie të gjatë ». Barishtet, shpjegon ajo, ofrojnë zgjidhje alternative dhe çdo produkt ndjek një recetë të lashtë të riinterpretuar.
Pranishëm për tridhjetë vjet në shumë farmacitë qipriote, produktet e tyre janë të vlerësuara për efikasitetin e tyre. Një njohje e fituar me kalimin e kohës.
Një park unik
Historia mund të ndalet këtu. Por, jo shumë larg laboratorit, në një hapësirë të pyllit qipriot, një zbulim arkeologjik ka ndryshuar gjithçka. Gjurmët e një nga parfumeritë më të lashta të botës, që daton nga 2000 para Krishtit, janë zbuluar. Ky e kaluara ka frymëzuar një projekt të ri.
Me arkeologen italiane Maria Rosaria Belgiorno, Giannoula është angazhuar në rikonstruksionin e një parfumi antik qipriot. Së bashku, ato kanë gjetur proceset e prodhimit, identifikuar bimët e përdorura, rindërtuar veprimet e humbura.
Nga kjo bashkëpunim lindi Parku Tematik i Parfumerisë së Qipros. Një vend imersiv, ku vizitori zbulon mjetet, hapat e prodhimit dhe madje mund të krijojë parfumin e tij nga bimët lokale. « Është një përvojë sensoriale. Aty prekim shpikjen e paraardhësve tanë. Parku paraqet replika të alambikëve të lashtë dhe i njeh vizitorët me artin e parfumit, në një mjedis natyror », buzëqesh Phylaktis.
Një punë e shpërblyer
Falë kësaj pune, produktet Lazar (marka e zhvilluar nga kompania familjare) kanë kaluar kufijtë. Pranishëm në shumë panaire ndërkombëtare, krijimet e tyre – veçanërisht parfumi antik – janë shpërblyer. Disa marrëveshje eksporti kanë lindur, pa e komprometuar kurrë cilësinë artizanale.
« Kjo nuk është një aventurë tregtare, është një aventurë kulturore », pohon Giannoula. Dëshira e saj? Që djali i saj të vazhdojë këtë vepër, « dhe që një ditë, gjenerata e katërt të marrë përsipër ».
Në këtë kënd të Qipros, toka nuk ka pushuar kurrë së foluri. Ende duhej dikush për ta dëgjuar.
Foto e Parë: Puna është e shpërndarë mes kultivimit, mbledhjes, transformimit dhe krijimit të produkteve ©glazarou