Η σημερινή πραγματικότητα της Κέρκυρας είναι αυτή ενός νησιού κατακλυσμένου — αν όχι κατακτημένου — από τον υπερτουρισμό της Μεσογείου. Είναι δύσκολο να βρει κανείς τη θέση του ως περιπατητής, ή ακόμη καλύτερα, ως ταξιδιώτης που αναζητά το απρόσμενο, μια γεύση του αλλού, και την απόλαυση του να θαυμάζεις — αν όχι να εκπλήσσεσαι.
Απομένει, ωστόσο, η δυνατότητα να ακολουθήσει κανείς εναλλακτικά μονοπάτια, ξεκινώντας από εκείνα της λογοτεχνίας και των συγγραφέων.
Στην κορυφή της παλιάς πόλης της Κέρκυρας, που είναι η πιο πολυσύχναστη από τους επισκέπτες, όπου διακρίνουμε κοντά τα πλωτά κτίρια που είναι τα μεγάλα κρουαζιερόπλοια, υπάρχει ένα σπίτι, απέναντι από τη θάλασσα, το οποίο επισκέπτεται πολύ λίγος κόσμος. Ωστόσο, ενσαρκώνει μία από τις σταθερές ή τα θεμέλια της σύγχρονης Ελλάδας, αυτή τη χώρα που επαναστατήθηκε τον 19ο αιώνα. Πρόκειται για το σπίτι/μουσείο του ποιητή Διονύσιου Σολωμού. Τελευταία κατοικία του υμνητή της σύγχρονης Ελλάδας, συγγραφέα του διάσημου « Ύμνου της Ελευθερίας », που εμπνέει και εκφράζει τον εθνικό ύμνο μιας ανεξάρτητης Ελλάδας.
Απ'τα κόκκαλα βγαλμένη,
Των Ελλήνων τα ιερά
Και σαν πρώτα ανδριωμένοι
Χαίρε, ω χαίρε, ελευτεριά
Ο κόσμος περνά, από κάτω, σε μια αδιάκοπη ροή, στην οδό Αρσενίου, αυτός παραμένει, σε αυτό το σπίτι που αγγίζει τη Ιόνιο θάλασσα, εκεί όπου έμεινε μεταξύ 1832 και 1857. Καταγόμενος από το νησί της Ζακύνθου, εκπαιδευμένος στην Ιταλία, γλώσσα των πρώτων λογοτεχνικών του κειμένων, ο Σολωμός είναι η φωνή του ελληνικού είναι. Όχι σε μια καθαρή γλώσσα που απορρίπτει, καθώς αυτή ξεχνά ή περιφρονεί τις λαϊκές διαλέκτους, αλλά σε μια γλώσσα που φέρει μια πνοή, την βαθιά επιθυμία να επανασυνδεθεί με ό,τι προήλθε από την αρχαία Ελλάδα, χωρίς ποτέ να την παγώσει σε ένα μυθικό μοντέλο που δεν υπάρχει πια. Αυτός ο « Ύμνος στην Ελευθερία », γραμμένος από τον Σολωμό και μελοποιημένος από τον Νικόλαο Χαλικιόπουλο Μαντζαρό, μπορούμε άλλωστε να ανακαλύψουμε το χειρόγραφο του σήμερα, στη Δημοτική Γκαλερί της Κέρκυρας, που είναι ενταγμένη σε έναν κρεμαστό κήπο, απέναντι από την ενετική φρουρία που δεσπόζει στην παλιά πόλη.
Έτσι, στην καρδιά της Κέρκυρας, όπου πλήθη τουριστών περιδιαβαίνουν κρατώντας τα κινητά τους και τραβώντας αμέτρητες selfies, ο Σολωμός παρατηρεί με ευμενές και προσεκτικό βλέμμα ό,τι συνιστά τη διαχρονικότητα ενός Έθνους.
Η γλώσσα του, η λογοτεχνία του και το τραγούδι του σχηματίζουν τόσα σύμβολα — symbolon — δηλαδή κυριολεκτικά εκείνο που συγκρατεί, που ενώνει. Η ποίησή του συνθέτει και εκφράζει κάτι σαν το ίδιο το ιδιαίτερο και ζωντανό σημείο του λόγου μέσα στην πόλη — εκεί όπου ο λόγος θεμελιώνει ή δημιουργεί το Εμείς, με τον ελληνικό τρόπο.
Για να δώσουμε ένα παράδειγμα ή μια αναλογία, θα ήταν για τους Έλληνες ό,τι είναι για τους Γάλλους η ποίηση του Βίκτορος Ουγκώ ή ο πίνακας του Ντελακρουά “Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό” — εκείνη η εμβληματική εικόνα που προσφέρει το σύμβολο της Δημοκρατίας.
Αυτό ακριβώς ενσαρκώνει, αναμφίβολα, ο Σολωμός στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.
Είναι ακριβώς εκεί, στην Κέρκυρα, επί της οδού Αρσενίου, αρκεί να κάνεις ένα βήμα στο πλάι και μια μικρή στάση στο σπίτι του, να έρθεις να τον επισκεφτείς για να κατανοήσεις καλύτερα τι αντιπροσωπεύει.
Ο Γιώργος Σεφέρης, ακόμη ένας μεγάλος Έλληνας ποιητής, δεν είχε κάνει λάθος επ’ αυτού.
Στην ομιλία που εκφώνησε στη Σουηδική Ακαδημία στις 11 Δεκεμβρίου 1963, με την ευκαιρία της απονομής του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας, τόνισε πως ο ποιητής που γεννήθηκε στη Ζάκυνθο κουβαλούσε μέσα του αυτό που ονόμαζε «τον δαίμονα του απόλυτου», και διευκρίνισε:
«Ο Σολωμός είναι αναμφίβολα ο δημιουργός του Ύμνου εις την Ελευθερίαν, του οποίου οι πρώτοι στίχοι αποτελούν τον εθνικό μας ύμνο, καθώς και άλλων ποιημάτων που μελοποιήθηκαν και τραγουδήθηκαν ευρέως κατά τον περασμένο αιώνα. Ωστόσο, δεν είναι γι’ αυτό που η κληρονομιά του έχει σημασία για εμάς·
είναι γιατί κατόρθωσε να χαράξει, όσο το επέτρεπε η εποχή του, τον δρόμο που έπρεπε να ακολουθήσει η ελληνική έκφραση» [1].
Γιατί, λοιπόν, να μην ακολουθήσει κανείς αυτά τα εναλλακτικά μονοπάτια στην Κέρκυρα;
Να συναντήσει έναν από τους πατέρες της σύγχρονης ελληνικής ποίησης και λογοτεχνίας, και να ανατρέψει τα στερεότυπα ή τις προκαταλήψεις που θολώνουν τη θέα του ελληνικού κόσμου — και αυτού του νησιού με την αχανή ομορφιά.
Υπάρχουν ακόμη άγριες, αδιάβατες γωνιές σε αυτό το μεγάλο νησί του Ιονίου που προσφέρονται στους περίεργους ταξιδιώτες. Και υπάρχουν κι άλλα εναλλακτικά μονοπάτια — όπως το ταξίδι με το φέρι στο γειτονικό λιμάνι των Αγίων Σαράντα στην Αλβανία. Ένας άλλος κόσμος, τόσο κοντινός, στο άκρο αυτής της παράλληλης Μεσογείου που σχηματίζεται από την Αδριατική…
[1] Γιώργος Σεφέρης, Ορισμένα σημεία της σύγχρονης ελληνικής παράδοσης, Εκδόσεις AIORA, δίγλωσσο, 2016, σ. 31
Κεντρική Φωτογραφία: Thierry Fabre