Αν περιπλανηθείτε στους δρόμους του Τελ Αβίβ, που ονομάζεται «Λευκή Πόλη», θα παρατηρήσετε αμέσως το χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό της στυλ, που προέρχεται από το “Bauhaus”. Κτίρια γεωμετρικά, κατασκευές οριζόντιες, μπαλκόνια ανοιχτά προς τα έξω: η επιρροή αυτού του κινήματος είναι αναπόσπαστο μέρος της μορφής του Τελ Αβίβ.
Στο Τελ Αβίβ, τα κτίρια τύπου Bauhaus είναι κυρίως συγκεντρωμένα στο κέντρο της πόλης, γύρω από τους δρόμους Ντιζενγκόφ, Μπιάλικ και Ρότσιλντ και έχουν διατηρήσει την χαρακτηριστική τους αυθεντικότητα.
«Οι στρογγυλές ή ορθογώνιες κατασκευές είναι απλές και λειτουργικές ενώ οι κολώνες και οι δοκοί είναι στην καρδιά των κτιρίων. Χάρη σε υλικά όπως το οπλισμένο σκυρόδεμα, δεν υπάρχει πια ανάγκη για τοίχο στήριξης: ο εσωτερικός χώρος και η πρόσοψη απελευθερώνονται έτσι», εξηγεί η ξεναγός Κατερίνα Σαΐντ.
«Αυτό το στυλ, που αναπτύχθηκε στο Τελ Αβίβ τη δεκαετία του 1930, καθορίστηκε από δύο αρχιτέκτονες, τον Walter Gropius και τον Herman Muthesius, κατά τη διάρκεια μιας έκθεσης στο μουσείο Moma, της Νέας Υόρκης,” διευκρινίζει. «Στη συνέχεια, έδωσαν τις κατευθυντήριες γραμμές του μοντερνιστικού κινήματος», λέει και προσθέτει ότι αργότερα οι μαθητές σχεδίαζαν περισσότερα έργα από τους δασκάλους τους.
Ο δρόμος Μπιάλικ, που βρίσκεται λίγα βήματα μακριά από το διάσημο Shuk HaCarmel (την αγορά του Καρμέλ) και αποτελεί πραγματικό νευραλγικό κέντρο της πόλης, φιλοξενεί πολλές μεμονωμένες κατοικίες τύπου Bauhaus που είναι άριστα διατηρημένες. Στον αριθμό 2, βρίσκεται το κτίριο του παλιού Καφέ Sapphire, το οποίο την δεκαετία του 1930 αποτελούσε στέκι της διανόησης που συγκεντρωνόταν γύρω από τον Χάιμ Ναχμάν Μπιάλικ, προτωπόρο της σύγχρονης εβραϊκής ποίησης, του οποίου το σπίτι είναι επισκέψιμο.
Το Τελ Αβίβ είναι γεμάτο από κτίρια αυτού του στυλ: Soskin House, Bruno House, Rubinsky House, ή ακόμα και το Avraham Soskin House. Πρόκειται για υπέροχα λευκά κτίρια με τέλεια σχεδιασμένες γεωμετρικές γραμμές που μαρτυρούν την ομορφιά της μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής.
Η προέλευση του Bauhaus
Το Bauhaus χρονολογείται από το 1919, το όνομά του προέρχεται από τη σχολή εφαρμοσμένων τεχνών και αρχιτεκτονικής που ιδρύθηκε από τον Walter Gropius στη Βαϊμάρη, στη Γερμανία. Το Bauhaus άσκησε στη συνέχεια την επιρροή του σε πολλές περιοχές του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ και της Ευρώπης. Η περίοδος που ακολούθησε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο χαρακτηρίστηκε από μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές στην Ευρώπη και κυρίως στη Γερμανία. Ο Gropius, που υπέφερε όλη του τη ζωή από τις τραυματικές εμπειρίες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν αποφασισμένος να συμμετάσχει στη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος.
Ο Walter Gropius δημιούργησε έτσι μια ακαδημία χωρίς τάξεις όπου οι δάσκαλοι δίδασκαν αντί για καθηγητές. Εξαιτίας του χαρίσματός του, κατάφερε να πείσει διάσημους σύγχρονούς του οι Josef Albers, Hermann Bayer, Max Bill, Marcel Breuer, Johannes Itten, Wassily Kandinsky και Paul Klee, να ανοίξουν αυτή την ακαδημία . Η σχολή Bauhaus προσέφερε μεταξύ άλλων, μαθήματα αρχιτεκτονικής, βιβλιοδεσίας, γραφιστικής και διαφήμισης, ζωγραφικής, φωτογραφίας, επίπλωσης, γλυπτικής, θεάτρου, κεραμικής και τοιχογραφίας.
Έξι Εβραίοι αρχιτέκτονες σπούδασαν σε αυτή την σχολή. Πρόκειται για τους Shlomo Bernstein, Munio Gitai (Weinraub), Edgar Hed (Hecht), Shmuel Mestechkin, Chanan Frenkel και Arieh Sharon. Ο Philip Hütt, ένας έβδομος αρχιτέκτονας, φέρεται επίσης να παρακολούθησε μαθήματα στη σχολή Bauhaus της Βαϊμάρης. Λόγω της φυγής και της εκδίωξης των Εβραίων από τη Γερμανία και την Αυστρία τη δεκαετία του 1930, μια ροή νέων μεταναστών έφτασε στην Παλαιστίνη που ήταν τότε υπό βρετανική εντολή. Ένας αριθμός καλλιτεχνών που σπούδασαν στη σχολή Bauhaus εγκαταστάθηκαν εκεί. Αυτό εξηγεί γιατί σημαντικός αριθμός κτιρίων, συγκριτικά με άλλες χώρες, είχαν ένα «διεθνές στυλ» ή απλά το «μοντέρνο στυλ Bauhaus» της εποχής.
Ιστορικά αριστουργήματα
Ενώ τα περισσότερα κτίρια βρίσκονται στο Τελ Αβίβ, άλλα έχουν ανεγερθεί σε κιμπούς και μοσάβιμ (χωριά), καθώς και σε αραβικές πόλεις και χωριά. Συνολικά, 4000 κτίρια Bauhaus έχουν καταγραφεί και 190 από αυτά θεωρούνται πραγματικά ιστορικά αριστουργήματα, που δεν μπορούν να καταστραφούν. Ορισμένα μάλιστα είναι καταχωρημένα στην παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO το 2003.
Για να διατηρηθεί το στυλ Bauhaus, έχει καθοριστεί μια ζώνη «Λευκής Πόλης», εντός της οποίας απαγορεύεται η κατασκευή, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων πύργων. Γύρω από αυτήν, υπάρχει μια ζώνη προστασίας και μόνο πέρα από αυτήν επιτρέπεται η κατασκευή έπειτα από σχετική άδεια που χορηγεί ο δήμος.
Ένα πολιτιστικό κέντρο αφιερωμένο στο “Bauhaus”
Το 2000 λάτρεις της αρχιτεκτονικής και του αστικού σχεδιασμού δημιούργησαν ένα Κέντρο Bauhaus. Βρίσκεται στην καρδιά του Τελ Αβίβ και έχει ως στόχο να γνωστοποιήσει καλύτερα στο κοινό την «Λευκή Πόλη», αυτόν τον μοναδικό αρχιτεκτονικό και πολιτιστικό χώρο. Το κέντρο φιλοξενεί μια γκαλερί με μόνιμη συλλογή και περιοδικές εκθέσεις. Οργανώνει ξεναγήσεις στην πόλη και εκδίδει ακόμη και βιβλία αφιερωμένα σε αυτό το θέμα. Οι εκθέσεις του έχουν κάνει τον γύρο του κόσμου και το κέντρο έχει παρουσιαστεί ευρέως στα μέσα ενημέρωσης και στη λογοτεχνία ταξιδιού. Τρία ακόμη μουσεία Bauhaus έχουν δημιουργηθεί στους πρώην χώρους της Βαϊμάρης, του Ντεσάου και του Βερολίνου με αφορμή την 100η επέτειο της ίδρυσης της σχολής.
Φωτογραφία Κάλυψης: Το στυλ Bauhaus αναπτύχθηκε στο Τελ Αβίβ τη δεκαετία του 1930 © Caroline Haïat