Η πιπεριά Αλέπο δεν είναι μόνο ένα απαραίτητο συστατικό της λεβαντικής κουζίνας, αλλά αποτελεί επίσης οικονομικό πυλώνα για πολλές οικογένειες της Salqin. Ωστόσο, λόγω της ξηρασίας και των συγκρούσεων, η παραγωγή αυτού του πολύτιμου κόκκινου φρούτου, το οποίο αναζητείται έντονα στη Μέση Ανατολή, βρίσκεται υπό έντονη πίεση. Αντιμέτωποι με την κλιματική κρίση, οι αγρότες καινοτομούν για να διατηρήσουν μια καλλιέργεια που διαμορφώνει τόσο την καθημερινότητά τους όσο και την κληρονομιά τους.
Καλλιεργημένη στο χωριό Σαλκίν της Συρίας, στην επαρχία της Ιντλίμπ, αυτή η ποικιλία πιπεριάς, περισσότερο γνωστή ως πιπεριά Αλέπο, είναι ένα πρωταγωνιστικό συστατικό της τοπικής κουζίνας, εκτιμημένη για την ελαφρώς φρουτώδη και καυτερή γεύση της. "Λίγο umami" (νόστιμο) θα πρόσθεταν ορισμένοι.
Ένα πολιτιστικό και γαστρονομικό σύμβολο
Χρησιμοποιείται κυρίως στην παρασκευή των τοπικών προϊόντων αλλά η πιπεριά Αλέπο είναι περισσότερο από μια απλή σάλτσα. Είναι ένας πολιτιστικός και γαστρονομικός πυλώνας για ολόκληρη την περιοχή. Βρίσκεται στο μακντούς - μικρές μελιτζάνες που έχουν βραστεί, γεμιστές με ένα μείγμα πιπεριού, καρυδιών και σκόρδου που διατηρούνται σε ελαιόλαδο -, στο σάνκλις - παραδοσιακό ξηρό και ωριμασμένο τυρί, συνήθως φτιαγμένο από γάλα αγελάδας ή κατσίκας -, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να φτιαχτεί πάστα πιπεριού (رب الحر) ή μουχαμμάρα - μια σάλτσα / dip που προέρχεται από το Αλέπο, στη Συρία, πολύ δημοφιλής στη μεσογειακή και την τουρκική κουζίνα. "Βρίσκουμε πολλές πιπεριές στην αγορά αλλά τίποτα δεν δίνει τη γεύση και την υφή της πιπεριάς Αλέπο", λέει η Rosie, Λιβανέζα, σαράντα ετών, νοικοκυρά.
Φέτος, οι πάγκοι των λιβανέζικων, τουρκικών και ιρακινών αγορών, που παραδοσιακά ξεχείλιζαν από κόκκινες συριακές πιπεριές από τον Αύγουστο, είχαν μια ασυνήθιστη καθυστέρηση. Μόνο στο τέλος του Σεπτεμβρίου εμφανίστηκαν μερικά κιβώτια, αποκαλύπτοντας έτσι μια ευαλωτότητα στην αλυσίδα εφοδιασμού. "Πολλοί πελάτες έρχονται να ζητήσουν πιπεριές της Αλέπου για το μουνέ τους," αφηγείται ο Μπασάμ, πρατήριος στο Λίβανο. "Απέκτησα μερικά κιβώτια, αλλά οι μεγάλες ποσότητες πηγαίνουν στους μεγάλους διανομείς ή τους παραγωγούς μουνέ σε ποσότητα στην επαρχία Μπεκάα."
Μια τοπική οικονομία αντιμέτωπη με την ξηρασία
Ο εμπορίο της πιπεριάς αποτελεί μια κρίσιμη πηγή εσόδων για τον τοπικό πληθυσμό. Εξάγεται κυρίως προς το Λίβανο, την Τουρκία και το Ιράκ, συμβάλλοντας στη διατήρηση μιας τοπικής οικονομίας σε μια περιοχή όπου ο σύγκρουση έχει αφήσει λίγες ευκαιρίες. Παρά τα πλεονεκτήματα αυτά, ο συριακός γεωργικός τομέας αντιμετωπίζει πρωτοφανείς περιβαλλοντικές προκλήσεις. Εδώ και σχεδόν 70 χρόνια, η Συρία αντιμετωπίζει μια ξηρασία που απειλεί όχι μόνο τη γεωργία, αλλά και την τροφική ασφάλεια.
Το 2021, η Συρία κατέγραψε το χειρότερο έτος ξηρασίας των τελευταίων επτά δεκαετιών, με τις θερμοκρασίες να αυξάνονται κατά 5 βαθμούς σε σχέση με τον ετήσιο μέσο όρο. Ορισμένες περιοχές, όπως η Ράκκα, είδαν τις βροχοπτώσεις να μειώνονται δραστικά, φτάνοντας μόλις τα 80 χιλιοστά, έναντι των 208 χιλιοστών το 2019. Αυτό είχε άμεσες επιπτώσεις στις καλλιέργειες, με τις σοδειές σίτου να μειώνονται κατά σχεδόν ένα εκατομμύριο τόνους την τελευταία δεκαετία. Σε αυτό το πλαίσιο, η διατήρηση της καλλιέργειας της κόκκινης πιπεριάς αποτελεί σχεδόν έργο ηρωισμού. «Πριν εξάγαμε (η περιοχή NDLR) περισσότερο από σαράντα τόνους πιπεριάς ετησίως, σήμερα μόλις καταφέρνουμε να πουλήσουμε λιγότερο από είκοσι στην τοπική και διεθνή αγορά, εξηγεί ο Μαχμούντ, ένας αγρότης. Το νερό γίνεται ολοένα και πιο σπάνιο και η απόκτησή του κοστίζει πάρα πολύ ακριβά.»
Η προσαρμογή στην κλιματική κρίση
Αντιμέτωποι με αυτήν την κλιματική κρίση, οι γεωργοί της Salqin χρειάστηκε να προσαρμοστούν για να επιβιώσουν. Ένας από τους κύριους μοχλούς αυτής της προσαρμογής είναι η φύτευση με χαμηλή κατανάλωση νερού. Αυτή η τεχνική επιτρέπει μια πιο λογική χρήση του νερού. Αντί για την παραδοσιακή άρδευση, η μικρο-άρδευση επιτρέπει την ποτίσματα των καλλιεργειών σταγόνα-προς-σταγόνα, μειώνοντας έτσι τις απώλειες λόγω εξάτμισης και διήθησης. "Χρησιμοποιούμε επίσης το χορτοτάπητα που βοηθάει στη διατήρηση της υγρασίας του εδάφους και τα φυσικά πλούσια σε νερό κοπριά αγελάδας. Αυτό μας επέτρεψε να διατηρήσουμε ένα μέρος της παραγωγής πιπεριάς, παρά τις ακραίες κλιματικές συνθήκες", συνεχίζει ο Μαχμούντ.
Κάποιοι μη κυβερνητικοί οργανισμοί (ΜΚΟ) όπως το Διεθνές Κέντρο Αγροτικών Ερευνών στις Ξηρές Περιοχές (ICARDA), το Care France, ή ακόμη και ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την Τροφική και Γεωργική Οργάνωση έπαιξαν καίριο ρόλο στην επιβίωση αυτής της τοπικής οικονομίας. Παρέχουν τεχνική υποστήριξη στους αγρότες, τους εκπαιδεύουν σε νέες μεθόδους διαχείρισης των αγροτεμαχίων και προσφέρουν χρηματοδοτική ενίσχυση για τη βελτίωση των τοπικών υποδομών, ειδικότερα των μονάδων μετατροπής των σοδειών.
Αντιμετωπίζοντας τις κλιματικές και γεωπολιτικές αβεβαιότητες
Σύμφωνα με τους κατοίκους, αυτή η υποστήριξη βοήθησε στη μόνιμη διατήρηση μέρους της παραγωγής πιπεριάς, παρά τη γεωπολιτική αστάθεια στην περιοχή. Επίσης, ξεκίνησαν πρωτοβουλίες χρηματοδότησης μέσω συμμετοχής, όπως η κοινή αγορά μηχανημάτων. Αυτό επιτρέπει στους αγρότες να έχουν πρόσβαση σε μοντέρνα εργαλεία και να διαφοροποιήσουν τις πηγές εσόδων τους. Ωστόσο, αυτές οι προσπάθειες δεν επαρκούν για την εξάλειψη των δομικών εμποδίων που εμποδίζουν την ανάπτυξη αυτής της οικονομικής δραστηριότητας.
Με τη μείωση της εξάρτησης από το νερό, οι αγρότες επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους σε άλλες πτυχές της παραγωγής, όπως η τοπική μετατροπή της πιπεριάς. Αυτή η διαδικασία, που περιλαμβάνει το στέγνωμα, τη διαλογή και το άλεσμα, προσθέτει αξία στο ακατέργαστο προϊόν, δημιουργώντας παράλληλα επιπλέον θέσεις εργασίας. Η διαφοροποίηση των γεωργικών δραστηριοτήτων γίνεται έτσι ένας τρόπος αντιμετώπισης των αρνητικών επιπτώσεων του κλίματος στις καλλιέργειες.
Ένα εμπόριο υπό πίεση
Παρά την τεχνολογική πρόοδο και την υποστήριξη από εξωτερικούς φορείς, η περιορισμένη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές παραμένει ένα μείζον εμπόδιο για τους παραγωγούς της Σαλκίν. Λόγω πολιτικών εντάσεων και ένοπλων συγκρούσεων, οι εξαγωγές πιπεριών προς χώρες όπως ο Λίβανος ή η Τουρκία διακόπτονται συχνά. Οι εμπορικές διαδρομές γίνονται επικίνδυνες ή αδύνατες στην πλοήγηση, αναγκάζοντας τους παραγωγούς να πουλήσουν τα αποθέματά τους σε σχεδόν ανύπαρκτες τοπικές αγορές.
Αυτός ο αυξανόμενος ανταγωνισμός ασκεί πίεση σε μια ήδη ευάλωτη οικονομία. Οι γεωργοί πρέπει να αντιμετωπίσουν την αστάθεια των τιμών που μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτηση την επιβίωσή τους μακροπρόθεσμα. Σύμφωνα με ειδικούς, το κόστος μεταφοράς αγαθών μεταξύ Συρίας και Λιβάνου αυξήθηκε κατά 30% το 2023, επιδεινώνοντας τις οικονομικές δυσκολίες των παραγωγών. "Παρόλο που είναι δημοφιλή στους αλλοδαπούς (Λιβανέζους, Ιρακινούς και Τούρκους NDLR), τα προϊόντα μας φθάνουν πολλές φορές σχεδόν σάπια λόγω των παράξενων συνθηκών μεταφοράς και του χρόνου που χάνουμε λόγω των συγκρούσεων", εξηγεί ο Αμπντάλα, γεωργός.
Συνδυάζοντας καινοτόμες γεωργικές τεχνικές και τοπικές πρωτοβουλίες, η κοινότητα του Salqin κατάφερε να διατηρήσει ένα ζωτικό οικονομικό επίπεδο, προσαρμόζοντας τον εαυτό της στις κλιματικές πραγματικότητες. Το κόκκινο πιπέρι, που κάποτε ήταν σύμβολο ευημερίας, είναι σήμερα μια μαρτυρία της αποφασιστικότητας να διατηρηθεί μια άυλη κληρονομιά και ένας τρόπος ζωής.
