Αντιμέτωποι με την λειψυδρία που πλήττει τη χώρα τους εδώ και χρόνια και με τις αυξήσεις της θερμοκρασίας, οι αγρότες προσπαθούν να διαφοροποιήσουν τις πρακτικές τους. Αυτό περιλαμβάνει εξοικονόμηση νερού και ενέργειας. Έτσι, στο νότο της Τυνησίας, ο Radouane Tiss έχει αναδημιουργήσει ολόκληρο ένα σύστημα βιοποικιλότητας και αεικαλλιέργειας στην όαση των προγόνων του.
Ενέργεια και γεωργία # 1
Πρώην καθηγητής ιστορίας και γεωγραφίας, ο Radouane Tiss από το Ghomrassen στο νοτιοανατολικό τμήμα της Τυνησίας, είχε κουραστεί να μιλάει στους μαθητές του για την κλιματική αλλαγή. « Και να μένει μόνο στα λόγια. Ήθελα να υπάρχουν πρότυπα αναφοράς στην Τυνησία για να τους δώσω κάτι συγκεκριμένο», τονίζει αυτός που, είκοσι χρόνια αργότερα, έγινε αγρότης και άνοιξε ένα οικολογικό κατάλυμα στο Oued El-khil, ένα μικρό χωριό της περιοχής του.
Να ξαναμάθουμε τα πάντα
Γιος αγροτών, έπρεπε να ξαναμάθει τα πάντα όταν κληρονόμησε τη γη της οικογένειας του στην καρδιά της ερήμου, στην οποία μόνο μερικές ελιές είχαν απομείνει. Η φυσική άρδευση που ασκούσαν οι προκάτοχοί του δεν ήταν πλέον επαρκής σε μια περιοχή που πλήττεται σφοδρά από διάφορες περιόδους ξηρασίας. « Άρχισα το 2017 σε ένα οικόπεδο τριών εκταρίων. Και επέλεξα την αεικαλλιέργεια για να σεβαστώ τη φύση στον τόπο και να ζω σε αρμονία μαζί της», εξηγεί ο Radouane. Για να το πετύχει αυτό, έχει πολλαπλασιάσει τα διαδικτυακά σεμινάρια και την εκπαίδευση από την Τυνησιακή Ένωση Περμακουλτούρας (η οποία υποστηρίζει από την ίδρυσή της το 2015, νέους και έμπειρους αγρότες στη μετάβαση προς μια πιο βιώσιμη γεωργία).
Ο οικοτουρισμός για ευαισθητοποίηση
Αφού δημιούργησε τη βιολογική του φάρμα, ο Radouane στη συνέχεια ασχολήθηκε με τον οικοτουρισμό για να ευαισθητοποιήσει σχετικά με το πρότζεκτ του. Στην όαση όπου βρίσκεται η φάρμα του, έχει φυτέψει χιλιάδες δέντρα για να προάγει τη βιοποικιλότητα αντί για μια μονοκαλλιέργεια.
« Έχω επιλέξει ποικιλίες δέντρων που αναπτύσσονται στην περιοχή ή που είναι προσαρμοσμένες σε ξηρές και τροπικές κλιματολογικές συνθήκες. Η αγροδασοκομία δημιουργεί μια μορφή φυσικού κλιματισμού καθώς προστατεύει το έδαφος από τον ήλιο.» Στη συνέχεια, στράφηκε προς την κατασκευή οικοδωμάτων για να φιλοξενήσει περίπου δέκα τουρίστες. Προτεραιότητά του είναι να αποφύγει όσο το δυνατόν περισσότερο την ενεργειακή σπατάλη. « Δεν σκεφτόμουν καν να εγκαταστήσω κλιματιστικά στα οικοδωμάτια. Πρώτα απ’ όλα λόγω του οικολογικού ζητήματος, αλλά και επειδή όλο και περισσότερα άτομα έχουν οστικά προβλήματα λόγω της κατάχρησης του κλιματισμού στην περιοχή», προσθέτει ο Radouane.
Οικοδομές εμπνευσμένες από παραδοσιακές τεχνικές…
Για τις οικοδομές του, εμπνέεται από την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική του νότου, σχεδιασμένη για να συγκρατεί τη θερμότητα το χειμώνα και να διατηρεί τη δροσιά το καλοκαίρι. Με βάση το μοντέλο των « Ksours», των αποθηκών που κατασκευάζονται απευθείας μέσα στην πέτρα, έχει χτίσει οικοδωμάτια από ασβέστη και πέτρες. Η διαδικασία κατασκευής τους είναι ορατή στη σελίδα Facebook του κτήματος.
Άλλες κατασκευάζονται με σακούλες άμμου, με καμάρες και τον ελάχιστο αριθμό παραθύρων για να διατηρούν τη δροσιά. Το χειμώνα, η επιπλέον θέρμανση και αυτή των λεβήτων εξασφαλίζεται από ηλιακούς συλλέκτες. Ακόμα κι αν ο Radouane δηλώνει ότι εξαρτάται ακόμα μερικώς από το ηλεκτρικό σύστημα για το κτήμα του.
Συλλέγει το νερό της βροχής μέσω μιας « Majel», μιας μορφής δεξαμενής που είναι εγκατεστημένη στην ταράτσα των οικοδωμάτων του και επιτρέπει τη συλλογή του νερού της βροχής. Αυτή η αρχαία τεχνική επιστρέφει στην μόδα στην Τυνησία, λόγω της έλλειψης νερού. Στην επαρχία Tataouine όπου βρίσκεται το κτήμα του, οι αγρότες υπέφεραν από ξηρασία με σχεδόν καμία βροχή για επτά χρόνια μέχρι το 2023. Ρεκόρ θερμοκρασίας καταγράφηκαν το 2022 και το 2023 με 47 βαθμούς τον Σεπτέμβριο, κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί από το 1950.
… και φυσικούς πόρους
Αυτή η κατάσταση ωθεί τον Radouane να πειραματιστεί με τη συνθετική γεωργία (μέθοδος γεωργίας κοντά στην αγροδασοκομία και την περμακουλτούρα που εφευρέθηκε τη δεκαετία του 80 από τον Ernst Götsch, έναν Ελβετό-Γερμανό γεωπόνο και αγρότη) για να περάσει σταδιακά από την στάγδην άρδευση σε μια πιο φυσική άρδευση, χάρη στην υγρασία των εδαφών. Να συγκεντρώσει, δηλαδή, μια μορφή βιομάζας που θα επιτρέψει στη συνέχεια να εγκατασταθεί ένα μικροκλίμα μέσα στην ίδια την όαση του.
Αν και είναι από τους ελάχιστους που έχουν υιοθετήσει έναν τέτοιο τρόπο ζωής στην περιοχή του, η μετάβαση γίνεται σταδιακά και αλλού. Ο νότος της Τυνησίας αναπτύσσει φωτοβολταϊκούς σταθμούς και οι κάτοικοι ενθαρρύνονται να εγκαταστήσουν ηλιακούς συλλέκτες στα σπίτια τους για να μειώσουν τον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος. Η χώρα προσφέρει σχεδόν 3000 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως, επομένως το κράτος ενθαρρύνει την μετάβαση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ιδιαίτερα μέσω ενός ταμείου αφιερωμένου στη μετάβαση στην ενέργεια, καθώς προς το παρόν αυτές οι ενέργειες αντιπροσωπεύουν μόνο το 4% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, που εξαρτάται κυρίως από το φυσικό αέριο.
Φωτογραφία Κάλυψης: Το Domaine Oued el Khil ©Domaine Oued el Khil