Η διώρυγα του Σουέζ, ζωτική αρτηρία του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, είναι η συντομότερη διαδρομή μεταξύ της Ευρώπης, των χωρών του Ινδικού Ωκεανού και του δυτικού Ειρηνικού Ωκεανού. Αποτελεί την καρδιά του εμπορίου και παραμένει η πιο πολυσύχναστη ναυτιλιακή οδός στον κόσμο. Αποτελεί μείζον στρατηγικό ζήτημα, καθώς πάνω από το 12% του παγκόσμιου εμπορίου* διέρχεται από αυτό το πέρασμα.
Κατασκευασμένο μεταξύ 1859 και 1869, αυτό το τεχνητό κανάλι, μήκους 193 χιλιομέτρων, που συνδέει τη Μεσόγειο Θάλασσα με την Ερυθρά Θάλασσα, έπαιξε από την αρχή του καθοριστικό ρόλο. Πρόκειται για ένα φιλόδοξο σχέδιο υπό την ηγεσία του Γάλλου μηχανικού Ferdinand de Lesseps, με στόχο τη μείωση της απόστασης μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, το οποίο χαρακτηρίζεται από τις επιρροές των Saint-Simonians και του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Μασσαλίας. Οι πρώτοι το βλέπουν ως ένα έργο που συνάδει με την ουτοπική θεωρία τους και τον στόχο τους για την οικοδόμηση ενός «μεσογειακού συστήματος» βασισμένου στις μεταφορές. Οι δεύτεροι βλέπουν τεράστιες ευκαιρίες για οικονομική ανάπτυξη.
Ουτοπικό όραμα
Το κίνημα των Σαιντ-Σιμονιστών, εμπνευσμένο από τον Ανρί ντε Σαιν Σιμόν στις αρχές του 19ου αιώνα, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη σύλληψη της διώρυγας του Σουέζ. Αυτό το πνευματικό και κοινωνικό κίνημα υποστήριζε ένα ουτοπικό όραμα προόδου και αλληλεγγύης. Έδωσε επίσης έμφαση στην τεχνική πρόοδο στην υπηρεσία της ανθρωπότητας. Για τους Saint-Simonians, η υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής, όπως η Διώρυγα του Σουέζ, ενσάρκωνε αυτό το όραμα της νεωτερικότητας, όπου τα έθνη θα διασυνδέονταν μέσω των βιομηχανικών επιτευγμάτων.
Διπλωμάτης και μηχανικός
Ωστόσο, χάρη στο όραμα του Ferdinand de Lesseps η κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ έγινε πραγματικότητα. Διπλωμάτης και μηχανικός, ήταν ο κύριος αρχιτέκτονας του έργου. Αφού υπηρέτησε ως πρόξενος της Γαλλίας στην Αίγυπτο, ο Lesseps απέκτησε βαθιά γνώση του εδάφους και των γεωγραφικών προκλήσεων της διώρυγας, γεγονός που του επέτρεψε να σχεδιάσει το έργο με μεγάλη τεχνική ακρίβεια. Αυτό το κολοσσιαίο εγχείρημα θα συντόμευε το ταξίδι μεταξύ Ευρώπης και Ασίας κατά σχεδόν 7.000 χιλιόμετρα, αποφεύγοντας έτσι την παράκαμψη γύρω από την Αφρική.
Κεντρική θέση
Με την πάροδο των ετών, η διώρυγα του Σουέζ διαδραμάτισε σημαντικό στρατηγικό ρόλο στην παγκόσμια γεωπολιτική. Λόγω της κεντρικής της θέσης μεταξύ δύο θαλασσών και της άμεσης πρόσβασής της στις παγκόσμιες ναυτιλιακές οδούς, βρίσκεται τακτικά στο επίκεντρο των διεθνών εντάσεων.
Η διαχείρισή της έχει σημαδευτεί από διεθνείς εντάσεις, ιδίως όσον αφορά τον βρετανικό έλεγχο της περιοχής στις αρχές του 20ού αιώνα και την εθνικοποίησή της από την Αίγυπτο το 1956 υπό τον Νάσερ, που οδήγησε στην κρίση του Σουέζ. Η διώρυγα αποτέλεσε επίσης, με την πάροδο του χρόνου, παιδική χαρά για τις μεγάλες δυνάμεις, συμβολίζοντας τον αγώνα για κυριαρχία στην περιοχή.
Αυτές οι κρίσεις συχνά προέκυψαν από το οικονομικό ενδιαφέρον που δημιουργούσε η διώρυγα, και ακόμη και σήμερα η βαρύτητά της στην αιγυπτιακή οικονομία είναι αναμφισβήτητη. Κάθε χρόνο, αποφέρει σημαντικά έσοδα στη χώρα (8,9 δισεκατομμύρια ευρώ για το οικονομικό έτος 2022-2023) χάρη στα διόδια που καταβάλλουν τα πλοία. Ωστόσο, μετά τις πρόσφατες συγκρούσεις στην Ερυθρά Θάλασσα, η διώρυγα του Σουέζ έχει καταγράψει πτώση της δραστηριότητάς της πάνω από 60% σε σχέση με το 2023, με αποτέλεσμα την απώλεια σχεδόν 7 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Καρδιά που χτυπά
Ο Dr. Moustafa Badra, οικονομικός εμπειρογνώμονας και ειδικός στη διώρυγα του Σουέζ, εξηγεί ότι αυτή η παγκόσμια οδός ναυσιπλοΐας, ενώ επιταχύνει το διεθνές εμπόριο, οξύνει επίσης τις ορέξεις. «Οι Κινέζοι, για παράδειγμα, ζήτησαν τη διέλευση της Διώρυγας του Σουέζ στο σχέδιό τους για τους Νέους Δρόμους του Μεταξιού. Αλλά δεν είναι οι μόνοι. Η Αίγυπτος έχει συνάψει συμφωνίες για την κατασκευή ενός χώρου αποθήκευσης logistics τα επόμενα χρόνια, και πάλι με την Κίνα, αλλά και με ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό αντικατοπτρίζει την καθοριστική σημασία της Διώρυγας του Σουέζ για τις μεταφορές logistics και την παγκόσμια ναυσιπλοΐα», δηλώνει.
«Επιπλέον, η εκσκαφή της νέας διώρυγας του Σουέζ (από το 60ο έως το 95ο χιλιόμετρο) συνέβαλε σημαντικά στη διευκόλυνση της διέλευσης των πλοίων και προς τις δύο κατευθύνσεις, χωρίς να σταματούν σε περιοχές αναμονής. Αυτός ο διπλασιασμός έχει κατά συνέπεια μειώσει τον χρόνο διέλευσης των πλοίων κατά περισσότερες από έντεκα ώρες». Ο Dr. Badra τονίζει τέλος ότι η Αρχή της Διώρυγας του Σουέζ έχει συνάψει συμφωνίες για τη χρήση πράσινου υδρογόνου για τη μείωση της ρύπανσης και την αύξηση της χωρητικότητας των πλοίων».
Το πέρασμα αυτό δεν θα χάσει ποτέ την επιρροή του, όσο παραμένει ζωτικός σύνδεσμος μεταξύ των ηπείρων και κρίσιμη πηγή για τον παγκόσμιο εφοδιασμό.
* Αριθμός της Αρχής της Διώρυγας του Σουέζ
Φωτογραφία Κάλυψης: Ένα φορτηγό πλοίο περνά κάτω από τη γέφυρα του Αλ Σαλάμ που εκτείνεται πάνω από τη διώρυγα μεταξύ του Πορτ Σαΐντ και της Ισμαηλίας © Αρχή της Διώρυγας του Σουέζ