Στο Beni Mellal, μια ιστορική αγροτική περιοχή στο κεντρικό Μαρόκο, οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες ξεπερνούν τους 43 βαθμούς. Στεγνώνουν το φράγμα που τροφοδοτεί αυτή την περιοχή και καταστρέφουν τις καλλιέργειες, ιδιαίτερα τις δενδρώδεις καλλιέργειες. Σε κοντινή απόσταση, όμως, τα ελαιόδεντρα ευδοκιμούν στη ζέστη του καλοκαιριού, χάρη σε μια πηγή που βρίσκεται στην καρδιά της πόλης. Ένα προγονικό σύστημα κοινής χρήσης καθιστά δυνατή τη διανομή νερού μεταξύ των διαφορετικών οικογενειών παραγωγής στον τομέα.
Υπό την καυτή ζέστη του τέλους του καλοκαιριού, πρέπει να διασχίσετε την πόλη του Béni Mellal, που βρίσκεται στους πρόποδες του Μέσου Ατλαντικού, και να πάτε προς το κάστρο του Borj Ras el Ain, που υπερέχει της πόλης, για να φτάσετε σε μια πηγή νερού που δίνει ζωή στον δήμο... Το Aïn Asserdoun ή "πηγή του γαιδουριού" στην αμαζίγκ γλώσσα. Το όνομά του, σύμφωνα με μια τοπική θρύλο, προέρχεται από αυτό το ζώο που δείχνει την προέλευση της πηγής τραυματίζοντας σε έναν βράχο, πριν από πολλούς αιώνες.
Από τότε, ο ρυθμικός ρου του νερού έχει διαμορφωθεί ώστε να κατεβαίνει απευθείας προς την πόλη και να τροφοδοτεί τις περιοχές κατοικιών και τους ελαιώνες. "Ιστορικά, το νερό κατανέμεται μεταξύ των διαφόρων οικογενειών, σύμφωνα με ένα σύστημα κοινής χρήσης που ονομάζεται 'με την αξίνα'", εξηγεί ο Abdelkrim Anbari, αγρότης στην περιοχή και ιδρυτικό μέλος του συλλόγου RACCORD*. "Κάθε ροή διαιρείται σε μικρότερες ροές, με το πλάτος μιας αξίνας, προκειμένου να ακολουθήσει διαφορετικές κατευθύνσεις κατά την κατάβασή του".
Υποδιαιρέσεις για μια δίκαιη κατανομή
Αυτά τα ανοικτά κανάλια ονομάζονται "séguias". Τέσσερα προέρχονται απευθείας από την πηγή και καθορίζουν το νερό σε διαφορετικές κατευθύνσεις μέσω αυτών των υποδιαιρέσεων, που εκτείνονται σε περίπου δέκα χιλιόμετρα. "Η πρώτη υποδιαίρεση θα τροφοδοτήσει τις οικογένειες που βρίσκονται πιο κοντά στην πηγή, η δεύτερη αυτές που είναι λίγο πιο μακριά, και ούτω καθεξής. Αυτή εδώ, για παράδειγμα, εξυπηρετεί περίπου είκοσι άτομα και επιτρέπει την άρδευση περίπου 760 ελαιόδεντρων στη γύρω περιοχή," συνεχίζει ο αγρότης δείχνοντας μια από αυτές.
Αυτή η συνεχής άρδευση είναι ευπρόσδεκτη, λόγω της ξηρασίας που πλήττει βίαια την επαρχία εδώ και έξι συνεχόμενα χρόνια... Η περιοχή του Béni Mellal, η οποία αποτελεί μία από τις λεγόμενες "περιοχές μεγάλης υδραυλικής" του Μαρόκου - όπου υδραγωγοί και φράγματα χτίστηκαν από τη δεκαετία του 1940 για να μετατρέψουν αυτήν την περιοχή αποκλειστικά βροχής σε ευνοϊκό περιβάλλον για την καλλιέργεια ελαιόδεντρων μεταξύ άλλων -, υποφέρει από έλλειψη νερού λόγω της ξηρασίας.
Όλη η περιοχή επλήγη από την ξηρασία
Το φράγμα Ahmed al Hansali, που αναλαμβάνει την άρδευση της περιοχής μακριά από το Μπενί Μελάλ, εμφανίζει, στις αρχές Σεπτεμβρίου, ποσοστό γεμίσματος λίγο πάνω από 3%. Οι τρεις κύριες σεγκίες που προέρχονται από αυτή τη δεξαμενή είναι απόλυτα ξηρές εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο, και ο ποταμός Oum-Errabia, ο δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός της χώρας, δεν ρέει πια. «Όλη η περιοχή της μεγάλης υδραυλικής επηρεάζεται από την ξηρασία, εκτός από τους αγρότες που έχουν την τύχη να έχουν νερό στην αγροικία τους, και κυρίως τα μέσα για να σκάψουν έναν πηγάδι», εξηγεί ο Abdelkrim Anbari. Το κόστος του ορυγματικού φράγματος ανέρχεται σε 100.000 ντιράμ (περίπου 10.000 ευρώ)». Στο δρόμο που οδηγεί στο Μπενί Μελάλ, τα πράσινα αγροκτήματα λούζερνας ή σίτου εναλλάσσονται λοιπόν με αγροικίες ροδακινιών και ελαιών που έχουν καεί εξ ολοκλήρου, κατά εκατοντάδες...
Η Αίν Ασερντούν, σε αυτό το πλαίσιο, αποτελεί έναν ωασικό τόπο. Κατατάσσεται ως εθνική κληρονομιά από το 1947, ωστόσο, και ο ρυθμός της ροής του επηρεάζεται. Οι μετρητές στα κανάλια δείχνουν ότι το νερό έχει μειωθεί κατά 30 εκατοστά τα τελευταία πέντε χρόνια. Ένα νέο φράγμα είναι λοιπόν υπό κατασκευή στην περιοχή, σε ένα από τα παραποτάμια του Ουμ-Ερραμπία. Στόχος: να λάβει περισσότερα βροχικά νερά, για να εξασφαλίσει τον ποτίσμο και την παροχή πόσιμου νερού στο Μπενί Μελάλ τα επόμενα χρόνια.
* Οι Αμαζίγκ είναι οι αυτόχθονες λαοί της Βόρειας Αφρικής, από το Μαρόκο ως την Αίγυπτο, γνωστοί ως "Βέρβη". Στο Μαρόκο, τους συναντάμε στις ορεινές περιοχές του Ριφ και του Ατλαντικού.
** Δίκτυο υποστήριξης συνεταιρισμών που σχετίζονται με τις αγροτικές αναπτυξιακές οργανώσεις, πάντα στο Μπενί Μελάλ.
