Η Μεσόγειος καίγεται, αλλά οργανώνεται. Υπό την πίεση των πυρκαγιών που επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή, οι χώρες της μεσογειακής λεκάνης πειραματίζονται, καινοτομούν και προσαρμόζονται. Από τη Σλοβενία μέχρι την Αλγερία, περνώντας από τον Λίβανο, την Τουρκία και την Ιταλία, οι στρατηγικές εξελίσσονται: αεροπλάνα ρίψης νερού, έξυπνη αναδάσωση, αγροοικολογία, ανθεκτικά φυτά και παραδοσιακές γνώσεις αλληλοσυνδέονται. Μια μάχη ταυτόχρονα τοπική και συστημική, όπου κάθε δέντρο που φυτεύεται, κάθε φωτιά που ελέγχεται, γίνεται μια πράξη αντίστασης.
Αυτό το άρθρο, σχετικά με την καταπολέμηση των πυρκαγιών, είναι μια περίληψη 3 άρθρων που δημοσιεύθηκαν στο 22-med. Μπορείτε να τα βρείτε στις 11 γλώσσες που χρησιμοποιούνται στην ιστοσελίδα :
Μετά τις πυρκαγιές των δασών, πώς να κάνουμε τα νέα δέντρα πιο ανθεκτικά; Από τη Larisa Daugul
Αεροπλάνα ρίψης νερού για να σώσουν ζωές και δάση Από τον Tarik Hafid
Καλλιεργούμε για να προστατεύσουμε: μια πράσινη στρατηγική κατά των πυρκαγιών Από τον Edward Sfeir
Στη Μεσόγειο, η φωτιά δεν είναι πια απλώς μια φυσική απειλή: ανασχεδιάζει το τοπίο, καταστρέφει ζωές και αποδυναμώνει περιοχές που ήδη πλήττονται από ενδημική ξηρασία. Το 2022, περισσότερα από 700.000 εκτάρια έγιναν στάχτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά μπροστά σε αυτή τη νέα κλιματική πραγματικότητα, οι αντιδράσεις πολλαπλασιάζονται. Στη Σλοβενία, είναι το Καρστ της Γκορίτσια που φέρει ακόμη τα σημάδια της μεγαλύτερης πυρκαγιάς στην ιστορία της χώρας. Ιούλιος 2022: 3.500 εκτάρια καμένα, εκ των οποίων 2.700 δάση. Οι φλόγες περικυκλώνουν τα χωριά, κινητοποιούν 20.000 άτομα, αλλά δεν προκαλούν καμία ανθρώπινη απώλεια. Αυτό που απομένει είναι ένα μαυρισμένο, ευάλωτο τοπίο. Εδώ, η αποκατάσταση των δασών γίνεται προτεραιότητα. Αλλά όχι με οποιονδήποτε τρόπο.
Δασικά εργαστήρια και μανιτάρια του Καρστ
Το Σλοβενικό Δασικό Ινστιτούτο, υποστηριζόμενο από δημόσιους και ιδιωτικούς εταίρους, δοκιμάζει μια υβριδική στρατηγική μεταξύ τεχνολογίας και βιολογίας. Από τη μία πλευρά, κόκκοι υδρογέλης: αυτές οι μπάλες απορροφούν το νερό, το απελευθερώνουν σταδιακά στη βάση των νεαρών φυτών, προσφέροντάς τους μια παράταση απέναντι στην ξηρασία. Από την άλλη, η μυκορρίζη: μια συμβίωση μεταξύ μανιταριών και ριζών που ενισχύει την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών και την πρόσβαση στο νερό. Όλα αυτά δοκιμάζονται σε 1.600 βελανιδιές, κατανεμημένες σε ομάδες: με υδρογέλη, με μυκορρίζη, με και τα δύο, ή χωρίς τίποτα. Στόχος: να μεγιστοποιηθούν οι πιθανότητες επιβίωσης, να περιοριστεί η διάβρωση, να επιταχυνθεί η επιστροφή του δάσους. "Χρειαζόμαστε τα δάση, μας προστατεύουν, ρυθμίζουν τον αέρα, σταθεροποιούν τα εδάφη", τονίζει ο Boris Rantaša, ερευνητής που συμμετέχει στο έργο.
Η Αλγερία επενδύει στον ουρανό
Χιλιάδες χιλιόμετρα νότια, στην Αλγερία, η μάχη αναπτύσσεται στον αέρα. Οι πυρκαγιές εκεί είναι επαναλαμβανόμενες, βίαιες, θανατηφόρες. Καλοκαίρι 2021: 90 νεκροί, 89.000 εκτάρια κατεστραμμένα. Το 2022, η πυρκαγιά του El Tarf, τροφοδοτούμενη από τον θαλάσσιο άνεμο, σκοτώνει 38 άτομα σε λίγες ώρες. Αντιμέτωπη με την έκταση αυτών των τραγωδιών, η χώρα αλλάζει πορεία. Τα παραδοσιακά πυροσβεστικά οχήματα και τα ελικόπτερα δείχνουν τα όριά τους. Έρχεται η σειρά των αεροπλάνων ρίψης νερού.
Η Αλγερία εξοπλίζεται. Η επιλογή πέφτει στο Beriev Be-200, ένα ρωσικό υδροπλάνο σχεδιασμένο για να αντλεί θαλασσινό νερό, ανθεκτικό στη διάβρωση, πολυλειτουργικό. Με τη διπλάσια ικανότητα μεταφοράς σε σχέση με τα Canadair, γίνεται ένα βασικό πλεονέκτημα. Το πρώτο αεροσκάφος παραδίδεται τον Μάιο του 2023, αναπτύσσεται από τις πρώτες καύσωνες. Αποτέλεσμα: οι καμένες επιφάνειες μειώνονται από 81.000 εκτάρια το 2021 σε λιγότερα από 3.500 το 2024, σύμφωνα με τη Γενική Διεύθυνση Δασών. Σε αυτά προστίθενται έξι αεροσκάφη Air Tractor, μικρά αλλά αποτελεσματικά, ικανά να επεμβαίνουν γρήγορα στις εστίες φωτιάς.
Αλλά η μάχη δεν σταματά στα σύνορα. Σε ολόκληρη τη μεσογειακή λεκάνη, η απάντηση οργανώνεται στο έδαφος, μέσω της γεωργίας και της λογικής αναδάσωσης. Διότι πέρα από την επείγουσα κατάσταση, είναι η ίδια η δομή των τοπίων που πρέπει να επανασχεδιαστεί.
Φύτευση, καλλιέργεια, επιβράδυνση της φωτιάς
Στον Λίβανο, στην κοιλάδα Μπεκάα, το ευρωπαϊκό έργο LIVINGAGRO τοποθετεί την ελιά στο κέντρο της αντίστασης. Καλλιεργούμενη σε συνδυασμό με δημητριακά και βοσκοτόπια, αυτό το εμβληματικό δέντρο προστατεύει τα εδάφη, μειώνει τους κινδύνους πυρκαγιάς, ενώ υποστηρίζει τη βιοποικιλότητα. Ο ίδιος κανόνας καθοδηγεί το BestMedGrape, που αξιοποιεί την αμπέλου ως φυσικό φράγμα: αραιά φύλλα, συντηρημένα εδάφη, ρόλος ζώνης απορρόφησης.
Στην Τυνησία, παρά την χρόνια ξηρασία, η καινοτομία συνεχίζεται. Στη Βίζερτη, το έργο Cx6 επενδύει στο χαρουπόδεντρο. Λίγο εύφλεκτο, παράγει περιορισμένο υπόστρωμα, αυτό το δέντρο έχει ποσοστό επιβίωσης 90% στις πιλοτικές περιοχές. Δίπλα του, η συκιά σταθεροποιεί τα εδάφη, επιβραδύνει τη διάβρωση.
Η προσέγγιση επεκτείνεται στο Μαρόκο, όπου η έξυπνη κτηνοτροφία συνδυάζεται με την αναγέννηση των δασών. Εξοπλισμένα με GPS, κατσίκες και πρόβατα συντηρούν τους θάμνους, περιορίζουν τα καύσιμα, γύρω από το αργκάν, το δέντρο σύμβολο της μάχης κατά της ερημοποίησης.
Στην Τουρκία, το έργο αποκτά εθνική διάσταση. Τα δάση καλύπτουν το ένα τρίτο της επικράτειας, αλλά το 60% παραμένει εξαιρετικά εύφλεκτο. Η χώρα επενδύει μαζικά: διαφοροποίηση ειδών, συντήρηση των θάμνων, εμπλοκή των πληθυσμών. Ο στόχος; Να επεμβαίνουν σε κάθε εστία φωτιάς σε λιγότερο από 15 λεπτά.
Μια Μεσόγειος που μαθαίνει να αντιστέκεται
παντού, οι ίδιοι μοχλοί αναδύονται: αξιοποίηση ανθεκτικών ειδών (ελιά, χαρουπιά, συκιά, φελλοβελανιδιά, κυπαρίσσι της Προβηγκίας), επανασύνδεση των αγροτικών πληθυσμών με τις γαίες τους, συντήρηση, διαφοροποίηση, πρόληψη. Μια διακρατική δυναμική, όπου η ανθεκτικότητα περνά από την αλληλοσυμπλήρωση: από τον ουρανό με τα αεροπλάνα ρίψης νερού, στη γη με τις καλλιέργειες και το ανασχεδιασμένο δάσος.
Τα τοπικά έργα σχεδιάζουν έτσι τον ίδιο ορίζοντα: μια Μεσόγειο όπου η γεωργία, το δάσος και οι τεχνολογίες δεν αντιτίθενται πλέον, αλλά ενώνονται. Μια Μεσόγειος που, απέναντι στις φλόγες, απομαθαίνει την μοιρολατρία για να ξαναχτίσει την ανθεκτικότητα.
Φωτογραφία της Κεντρικής Σελίδας: Στη Μεσόγειο, η φωτιά ανασχεδιάζει το τοπίο, καταστρέφει ζωές και αποδυναμώνει περιοχές © Receptcelik-Pexels