Καθώς η πλήρωση του Μεγάλου Φράγματος της Αναγέννησης (GERD) στην Αιθιοπία συνεχίζεται, ερευνητές και αγρότες εκφράζουν ανησυχίες για τις συνέπειές της στην υδάτινη και αγροτική ασφάλεια της Αιγύπτου. Αμερικανική μελέτη αναφέρει ότι, σε περίπτωση ξηρασίας, η χώρα θα μπορούσε να χάσει το ένα τρίτο της καλλιεργούμενης γης κάθε χρόνο. Αιγύπτιοι ειδικοί απορρίπτουν τις εκτιμήσεις αυτές ως υπερβολικές, ενώ ταυτόχρονα επαναβεβαιώνουν την ανάγκη για δίκαιη συμφωνία σχετικά με τη διανομή των υδάτων του Νείλου.
Index IA : Βιβλιοθήκη των μεσογειακών γνώσεων
Το φράγμα της Αναγέννησης επαναφέρει τη συζήτηση σχετικά με την κατανομή του Νείλου
22-med – Οκτώβριος 2025
• Μια αμερικανική μελέτη προειδοποιεί για τους γεωργικούς κινδύνους που σχετίζονται με το Μεγάλο φράγμα της Αναγέννησης.
• Ειδικοί καλούν σε συντονισμένη διαχείριση των υδάτων του Νείλου για να αποφευχθούν οι περιφερειακές εντάσεις.
#νείλος #νερό #φράγμα #αιθιοπία #υδρολογία #γεωργία #μεσόγειος
Χτισμένο στον Γαλάζιο Νείλο στην Αιθιοπία, το Φράγμα της Μεγάλης Αιθιοπικής Αναγέννησης (GERD) προκαλεί ανησυχίες σε κάθε στάδιο της πλήρωσής του. Μια δημοσίευση του Πανεπιστημίου Texas A&M αναζωπυρώνει τη συζήτηση: προειδοποιεί για τον κίνδυνο η Αίγυπτος να χάσει έως και το ένα τρίτο της ετήσιας αγροτικής της έκτασης σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας.
Οι ερευνητές υπενθυμίζουν ότι, παρότι οι επιπτώσεις του φράγματος μέχρι στιγμής είναι περιορισμένες, η κατάσταση θα μπορούσε να αλλάξει σε ένα περιβάλλον μειούμενων βροχοπτώσεων.
Δεδομένα δορυφόρων για τη μέτρηση του αντίκτυπου
Η αξιολόγηση που έγινε από τον Δρ. Mohamed Ahmed, και δημοσιεύθηκε στο Journal of Hydrology, καταλήγει ότι η Αίγυπτος και το Σουδάν δεν έχουν, προς το παρόν, υποστεί σημαντικές επιπτώσεις από το φράγμα. Κι αυτό χάρη σε άφθονες βροχοπτώσεις στην λεκάνη του Νείλου. Αλλά αυτές οι ευνοϊκές συνθήκες δεν θα είναι διαρκείς. Οι ερευνητές καλούν. λοιπόν. σε μια συμφωνία κοινής διαχείρισης ώστε να αποφευχθεί η μείωση της ροής του ποταμού και οι συνέπειές της στη γεωργία.
Για να καταλήξει σε αυτά τα αποτελέσματα, η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε δορυφορικά δεδομένα τηλεπισκόπησης που συλλέχθηκαν την περίοδο 2013–2022, εστιάζοντας στην παρακολούθηση πέντε μεγάλων ταμιευτήρων: του GERD στην Αιθιοπία, των Roseires και Merowe στο Σουδάν, καθώς και της Λίμνης Νάσερ και της Toshka στην Αίγυπτο.
Οι δορυφορικές εικόνες επέτρεψαν την αξιολόγηση των μεταβολών επιφάνειας, όγκου και βροχοπτώσεων στην περιοχή.
Τρεις φάσεις πλήρωσης
Η πλήρωση του ταμιευτήρα του GERD ξεκίνησε σε τρεις φάσεις: Ιούλιος 2020, Ιούλιος 2021 και Αύγουστος 2022. Σε κάθε φάση, το σχέδιο νερού επεκτάθηκε σε περίπου 110, 233 και 544 km². Αλλά η μελέτη σημειώνει επίσης μια μείωση 24% έως 49% της επιφάνειας του ταμιευτήρα μετά τις δύο πρώτες φάσεις, λόγω υψηλών ποσοστών διήθησης και εξάτμισης, άμεση συνέπεια της φύσης του εδάφους.
Καμία αξιοσημείωτη μεταβολή δεν παρατηρήθηκε στα φράγματα του Σουδάν, ενώ μια ελαφρά αύξηση της στάθμης των λιμνών Nasser και Toshka παρατηρήθηκε, που αποδόθηκε στην αύξηση των βροχοπτώσεων και στις πλημμύρες που σημειώθηκαν κατά την περίοδο.
Αριθμοί που θεωρούνται μη ρεαλιστικοί
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Δρ. Ahmed, μια διατήρηση του τρέχοντος ρυθμού πλήρωσης σε περίοδο ξηρασίας θα μπορούσε να μειώσει κατά 35,47% το ποσοστό νερού του Νείλου που αναλογεί στην Αίγυπτο και να προκαλέσει την ετήσια απώλεια περίπου 33% των γεωργικών εκτάσεων. Αλλά αυτοί οι αριθμοί αμφισβητούνται.
Ο Δρ. Abbas Sharaky, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου, συμφωνεί με τη γενική διάγνωση – την ανάγκη για μια ισορροπημένη συμφωνία – αλλά απορρίπτει αυτές τις προβλέψεις, τις οποίες χαρακτηρίζει «μη ρεαλιστικές».
Για αυτόν, «το φράγμα έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις στην Αίγυπτο, ακόμη και σε περιόδους βροχών, αλλά το Υψηλό φράγμα του Άσουαν βοηθά να αποφευχθεί το καταστροφικό σενάριο που αναφέρεται». Τονίζει ότι η αύξηση των επιπέδων που παρατηρείται στις Nasser και Toshka δεν προέρχεται από τις βροχές, αλλά από τις αιγυπτιακές πολιτικές εξοικονόμησης νερού.
Δαπανηρές πολιτικές προσαρμογής
Πράγματι, έχουν ληφθεί νέα μέτρα. Η Αίγυπτος έχει μειώσει τις καλλιέργειες ρυζιού, που καταναλώνουν πολύ νερό και έχει επενδύσει μαζικά στη θεραπεία και επαναχρησιμοποίηση των γεωργικών λυμάτων – σχεδόν 500 δισεκατομμύρια αιγυπτιακές λίρες σύμφωνα με τον Sharaky. Αυτές οι προσπάθειες έχουν βοηθήσει να μετριαστούν οι επιπτώσεις του GERD παρά τις κλιματικές αβεβαιότητες. Χωρίς αυτές τις αποφάσεις, εκτιμά, οι συνέπειες στους υδατικούς πόρους θα ήταν πιο σοβαρές.
«Η εξοικονόμηση, τα έργα που έχουν υλοποιηθεί και η παρουσία του Υψηλού φράγματος μας προστατεύουν από μια καταστροφή σε περίπτωση παρατεταμένης ξηρασίας, αλλά αυτό δεν αντικαθιστά μια σαφή συμφωνία που να διασφαλίζει τα δικαιώματά μας στο νερό», επιμένει. Ένας συμβιβασμός μεταξύ των τριών χωρών της λεκάνης είναι επομένως απαραίτητος.
Ο συντονισμός, η μόνη βιώσιμη οδός
Εάν οι εκτιμήσεις διαφέρουν, υπάρχει μια συναίνεση: μόνο μια ολοκληρωμένη διαχείριση του Νείλου θα μπορέσει να αποφύγει τις εντάσεις και να εξασφαλίσει τις γεωργικές και διατροφικές χρήσεις στην Αίγυπτο όπως και στο Σουδάν, ενώ θα ανταποκριθεί στις ανάγκες ανάπτυξης της Αιθιοπίας.
Το ζήτημα του GERD δείχνει, για άλλη μια φορά, την ζωτική αλληλεξάρτηση των χωρών της λεκάνης του Νείλου απέναντι στις κλιματικές και δημογραφικές μεταβολές που αναδιαμορφώνουν το κοινό τους μέλλον.
Κεντρική Φωτογραφία: Έργο αποκατάστασης και καλλιέργειας 485.000 στρεμμάτων στο Τοσκά στο νότο της Αιγύπτου © Προεδρία της Δημοκρατίας της Αιγύπτου