Η μείωση του αποτυπώματος άνθρακα των κτιρίων περνά σήμερα μέσα από συγκεκριμένες επιλογές σε υλικά, σχεδίαση και χρήση. Ξύλο, τοπικοί πόροι, ενεργειακή λιτότητα και λήψη υπόψη του κλίματος επανακαθορίζουν τις αρχιτεκτονικές πρακτικές, τόσο στα επαγγελματικά έργα όσο και στην κατοικία. Παραδείγματα που φωτίζουν τις μεταμορφώσεις που συντελούνται στον τρόπο κατασκευής και κατοίκησης.
Κατά την περίοδο των εορτών, το 22-med διασταυρώνει και θέτει σε προοπτική λύσεις που έχουν δημοσιευθεί σε άρθρα στο γαλλικό μέσο Marcelle με άρθρα για την ίδια θεματολογία που έχουν δημοσιευθεί στο 22-med.
WOOD, το κτίριο από ξύλο που επαναστατεί στον βιώσιμο αστικό σχεδιασμό
Περίληψη του άρθρου της δημοσιογράφου Zoé Charef, που δημοσιεύθηκε στο Marcelle στις 15 Σεπτεμβρίου 2025
Το WOOD, που βρίσκεται σε έναν παλιό βιομηχανικό χώρο σε ανακατασκευή, εντάσσεται στη στρατηγική αστικής μεταμόρφωσης που προωθεί η μητρόπολη του Γκρενόμπλ. Το κτίριο επιδιώκει να είναι ταυτόχρονα υποδειγματικό από περιβαλλοντική άποψη και αποδεικτικό για μελλοντικά έργα, σε μια πόλη που διεκδικεί ρόλο πειραματισμού στον βιώσιμο αστικό σχεδιασμό.
Το ξύλο ως εναλλακτική λύση στο σκυρόδεμα στην αστική κατασκευή
Το WOOD είναι ένα επαγγελματικό κτίριο έξι ορόφων και περίπου έξι χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, που στηρίζεται σε μια δομή που έχει κατασκευαστεί εξ ολοκλήρου από ξύλο. Πάνω από χίλια διακόσια κυβικά μέτρα αυτού του υλικού έχουν χρησιμοποιηθεί, στα οποία προστίθενται περίπου τριακόσιες πενήντα τόνοι βιολογικών υλικών. Αυτή η κατασκευαστική επιλογή επιτρέπει τη σημαντική μείωση των εκπομπών άνθρακα που σχετίζονται με το εργοτάξιο και περιορίζει τη χρήση συμβατικών υλικών που εκπέμπουν πολύ.
Η προκατασκευή των στοιχείων σε εργαστήριο και η συναρμολόγησή τους στον χώρο έχουν μειώσει τις ενοχλήσεις για τη γειτονιά. Το εργοτάξιο απαιτούσε λιγότερες μεταφορές φορτηγών και παρήγαγε λιγότερο θόρυβο και σκόνη. Αυτή η μέθοδος συμβάλλει επίσης στη μείωση των χρόνων κατασκευής. Για τους φορείς του έργου, πρόκειται να αποδείξουν ότι η κατασκευή από ξύλο μπορεί να εφαρμοστεί σε μεγάλα κτίρια γραφείων σε πυκνές αστικές περιοχές.
Η αρχιτεκτονική του κτιρίου διαλέγεται με το άμεσο περιβάλλον του. Οι όγκοι και οι καμπύλες έχουν σχεδιαστεί για να ενσωματώνονται στο αλπικό τοπίο, ενώ οι προσόψεις αποκαλύπτουν το ακατέργαστο υλικό. Το WOOD επιδιώκει να είναι ορατό από την είσοδο της πόλης, αναλαμβάνοντας μια λειτουργία σήματος σε μια γειτονιά σε μετάβαση, κοντά στο επιστημονικό κέντρο του Γκρενόμπλ.
Χώροι εργασίας σχεδιασμένοι για την υγεία και την άνεση
Πέρα από τη δομή του, το κτίριο προσφέρει μια άλλη οργάνωση των χώρων εργασίας. Οι κυκλοφορίες έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι ορατές, ανοιχτές και ευρέως φωτισμένες από το φυσικό φως. Οι σκάλες δεν είναι πλέον relegated στο πίσω μέρος του κτιρίου αλλά γίνονται κεντρικά στοιχεία, προάγοντας τις μετακινήσεις με τα πόδια και τις καθημερινές χρήσεις. Ορισμένες διαδρομές είναι μάλιστα εξωτερικές, επιτρέποντας την απόλαυση της θέας στα βουνά και τις φυτεμένες ταράτσες.
Οι όροφοι γραφείων είναι διαμπερείς και ευρέως ανοιχτοί προς τα έξω. Μεγάλες μπαλκονόπορτες προσφέρουν φως και φυσικό αερισμό, ενώ τα υλικά που χρησιμοποιούνται διατηρούν την ποιότητα του εσωτερικού αέρα. Η διάσταση της υγείας στην εργασία καθοδήγησε τις αρχιτεκτονικές επιλογές, σε σχέση με την τοπική χάρτα κατοικίας που προάγει την υγεία που υποστηρίζεται από την κοινότητα.
Από ενεργειακή άποψη, η θερμική άνεση εξασφαλίζεται από ψυχρούς οροφές που ακτινοβολούν, συμπληρωμένοι από τη χρήση του υδροφόρου ορίζοντα για την ψύξη και τη θέρμανση του αέρα. Αυτή η διάταξη επιτρέπει τη διατήρηση μιας σταθερής διαφοράς θερμοκρασίας με το εξωτερικό χωρίς τη χρήση ενεργοβόρας κλιματισμού. Φωτοβολταϊκά πάνελ τοποθετημένα στη στέγη συμπληρώνουν το σύστημα.
Το κτίριο επωφελείται από πολλές ετικέτες που πιστοποιούν τις περιβαλλοντικές και ενεργειακές του επιδόσεις. Οι χώροι στάθμευσης έχουν επίσης σχεδιαστεί διαφορετικά, με ένα κτίριο τοποθετημένο στο έδαφος και φυσικά αεριζόμενους χώρους, περιορίζοντας τις βαριές εκσκαφές. Σε μια περιοχή που έχει δεσμευτεί στη οικολογική μετάβαση, το WOOD αποδεικνύει ότι είναι δυνατό να κατασκευαστούν αποδοτικά γραφεία, λιτά και ευχάριστα για διαβίωση, ενώ μειώνεται το αποτύπωμα άνθρακα της πόλης.
Βιοκλιματική αρχιτεκτονική: μεταξύ κληρονομιάς και ενεργειακής καινοτομίας
Περίληψη του άρθρου του δημοσιογράφου Edward Sfeir που δημοσιεύθηκε στο 22-med στις 6 Οκτωβρίου 2025
Αντιμέτωπος με την ενεργειακή κρίση και την κλιματική αλλαγή, ο Λίβανος ανακαλύπτει ξανά τις αρετές της παραδοσιακής του αρχιτεκτονικής. Εμπνευσμένη από τις παλιές τεχνικές και ενισχυμένη από τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις, η βιοκλιματική αρχιτεκτονική προτείνει λιτές κατοικίες, προσαρμοσμένες στο τοπικό κλίμα και λιγότερο εξαρτημένες από τα αποτυχημένα δίκτυα, σε μια χώρα όπου η επανασχεδίαση της κατοικίας γίνεται καθημερινή ανάγκη.
Πολύ πριν από τη γενικευμένη χρήση του οπλισμένου σκυροδέματος και του κλιματισμού, οι Λιβανέζοι κατασκευαστές προσαρμόζαν τις κατασκευές τους στις κλιματικές συνθήκες της περιοχής. Παχιά τοιχώματα από πέτρα, αψίδες, μελετημένες κατευθύνσεις και φυσικός αερισμός διασφάλιζαν την ψυχρότητα το καλοκαίρι και τη ζεστασιά το χειμώνα. Αυτές οι αρχές, που για πολύ καιρό είχαν relegated στο παρελθόν, αποτελούν σήμερα τα θεμέλια της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής.
Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική ως απάντηση στην ενεργειακή κρίση
Αυτός ο τύπος αρχιτεκτονικής βασίζεται στην έξυπνη εκμετάλλευση των φυσικών συνθηκών για να περιορίσει τις ενεργειακές ανάγκες. Χρησιμοποιώντας την ηλιοφάνεια, τον αερισμό και τη θερμική αδράνεια, μειώνει την εξάρτηση από μηχανικές συσκευές. Σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας, ο τομέας των κτιρίων αντιπροσωπεύει σχεδόν σαράντα τοις εκατό της παγκόσμιας ενεργειακής κατανάλωσης. Στον Λίβανο, αυτή η πραγματικότητα επιδεινώνεται από ένα αποτυχημένο δημόσιο ηλεκτρικό δίκτυο και από την εξάρτηση από ιδιωτικούς, ακριβούς και ρυπογόνους γεννήτριες.
Σε αυτό το πλαίσιο, η σχεδίαση πιο αυτόνομων κατοικιών γίνεται ένα βασικό εργαλείο για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα και την ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας των νοικοκυριών. Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική εντάσσεται έτσι στη διασταύρωση περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών προκλήσεων, προτείνοντας προσβάσιμες και προσαρμοσμένες λύσεις στο τοπικό κλίμα.
Η Lifehaus του Μπασκίντα, ένα εργαστήριο σε πραγματική κλίμακα
Στο χωριό Μπασκίντα, ο αρχιτέκτονας Nizar Haddad έχει υλοποιήσει αυτές τις αρχές με τη Lifehaus, ένα οικολογικό σπίτι εκατόν εξήντα τετραγωνικών μέτρων. Σχεδιασμένο ως ένα ζωντανό εργαστήριο, αυτό το σπίτι συνδυάζει την αρχιτεκτονική κληρονομιά με τη σύγχρονη μηχανική προκειμένου να περιορίσει τον περιβαλλοντικό του αντίκτυπο και τα λειτουργικά του κόστη.
Η κατασκευή βασίζεται σε βιώσιμα και κυρίως τοπικά υλικά, όπως η πέτρα, η ωμή γη, το μαλλί προβάτου, οι καλαμιές και πάνω από χίλιοι ανακυκλωμένοι ελαστικοί τροχοί. Αυτή η συνδυασμένη προσέγγιση εξασφαλίζει αποτελεσματική φυσική μόνωση και καλή αντοχή στους σεισμούς. Η κατεύθυνση του κτιρίου και η κυκλοφορία του αέρα έχουν βελτιστοποιηθεί για να βελτιώσουν την θερμική άνεση, ενώ ένα δίκτυο υπόγειων σωλήνων επιτρέπει την ψύξη του εισερχόμενου αέρα ανάλογα με τις εποχές.
Το νερό της βροχής συλλέγεται και φιλτράρεται μέσω δεξαμενών φυτεμένων με καλαμιές πριν επαναχρησιμοποιηθεί για άρδευση. Ολόκληρο το σπίτι τροφοδοτείται από εννέα ηλιακούς συλλέκτες, οι οποίοι είναι επαρκείς λόγω της εθελοντικά μειωμένης κατανάλωσης. Τα οργανικά απόβλητα κομποστοποιούνται και αξιοποιούνται στο γειτονικό θερμοκήπιο, κλείνοντας έτσι τον κύκλο των πόρων.
Ένα μεταβιβάσιμο και αναπαραγώγιμο μοντέλο
Για τον Nizar Haddad, η Lifehaus αποτελεί επίσης μια κριτική της κυρίαρχης σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Υπογραμμίζει το αποτύπωμα άνθρακα που σχετίζεται με την εξόρυξη, την κατασκευή και τη συντήρηση των σύγχρονων υλικών, καθώς και την έκταση των αποβλήτων που παράγονται από τον τομέα των κτιρίων. Αντίθετα, το έργο του αποδεικνύει ότι τεχνικές και υλικά που μερικές φορές θεωρούνται ξεπερασμένα μπορούν να αποδειχθούν πιο αποδοτικά και βιώσιμα.
Η υλοποίηση στηρίζεται σε μια συλλογική προσέγγιση που περιλαμβάνει τοπικούς τεχνίτες και κατασκευαστές. Ορισμένες τεχνικές, που μεταδίδονται προφορικά από γενιά σε γενιά, έχουν μπορέσει να ξαναχρησιμοποιηθούν, ιδίως στην κατασκευή τούβλων από ωμή γη. Αυτή η συνεργατική διάσταση ενισχύει την παιδαγωγική αποστολή του έργου.
Εάν η Lifehaus βρίσκεται σε ορεινή περιοχή, οι αρχές της μπορούν να προσαρμοστούν σε αστικά περιβάλλοντα. Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική εμφανίζεται έτσι ως μια συγκεκριμένη λύση για να ανταποκριθεί στην αύξηση των αναγκών σε κατοικία στον Λίβανο. Συνδυάζοντας παράδοση, επιστήμη και βιωσιμότητα, ανοίγει το δρόμο για ένα μοντέλο ικανό να ανταποκριθεί στις τρέχουσες ενεργειακές προκλήσεις, ενώ ταυτόχρονα αξιοποιεί τους τοπικούς πόρους.
Φωτογραφία εξωφύλλου: Το κτίριο WOOD, στο Γκρενόμπλ. ©Nicolas Trouillard