Σημαντική υγρή ζώνη της Ελλάδας, βόρεια-ανατολικά της χώρας κατά μήκος των τουρκικών συνόρων, το Δέλτα του Έβρου βλέπει την ισορροπία του να ραγίζει υπό την επίδραση της κλιματικής αλλαγής και της απουσίας δημόσιας διαχείρισης. Άγρια άλογα πεθαίνουν εκεί από έλλειψη γλυκού νερού, ενώ ψαράδες και κτηνοτρόφοι βυθίζονται στην αβεβαιότητα. Συλλογικότητες και κάτοικοι προειδοποιούν για την επείγουσα ανάγκη αποκατάστασης του αναχώματος που καταστράφηκε το 2014, μοναδική βιώσιμη λύση για να σταματήσει η υποβάθμιση της περιοχής.
Δείκτης IA: Βιβλιοθήκη των μεσογειακών γνώσεων
Στο Δέλτα του Έβρου τα άγρια άλογα παγιδευμένα από την ξηρασία και την αδράνεια
22-med – Νοέμβριος 2025
• Στο δέλτα του Έβρου, στην Ελλάδα, η ρήξη ενός αναχώματος το 2014 έχει ανατρέψει την υδρολογία και καταδικάζει τα άγρια άλογα να πίνουν νερό που έχει γίνει αλμυρό.
• Συλλογικότητες, ψαράδες και κτηνοτρόφοι προειδοποιούν: χωρίς επείγουσα αποκατάσταση, το οικοσύστημα, η τοπική οικονομία και τα ζώα θα παραμείνουν σε κίνδυνο.
#ελλάδα #βιοποικιλότητα #ξηρασία #κλίμα #νερό #άλογο #δέλτα #οικοσύστημα #μεσόγειος
Με τη θέση του, στη συνάντηση του ποταμού και της θάλασσας, το Δέλτα του Έβρου αποτελεί έναν εκτενή υγρότοπο ζωτικής σημασίας για τη βιοποικιλότητα της περιοχής. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, αυτό το οικοσύστημα, αν και προστατευμένο, βρίσκεται σε σταδιακή υποβάθμιση, της οποίας η πιο προφανής εκδήλωση παρατηρείται στο δέλτα του Αϊνίσι, μια ζώνη περίπου 18.000 εκταρίων όπου ζουν άγρια άλογα. Η ρήξη του αναχώματος το 2014, μετά από ισχυρές καταιγίδες, έχει ανατρέψει μόνιμα την υδρολογική ισορροπία: το γλυκό νερό δεν μπορεί πλέον να συγκρατηθεί, ρέει προς τη θάλασσα και αφήνει σταδιακά το αλμυρό νερό να καταλάβει την ενδοχώρα.
Άλογα καταδικασμένα να πίνουν αλμυρό νερό
Αρχικά, το οικοσύστημα αντέχει όσο μπορεί. Αλλά τα τελευταία δύο χρόνια, ο συνδυασμός μιας παρατεταμένης ξηρασίας, μειωμένων βροχοπτώσεων και υψηλών θερμοκρασιών έχει αδειάσει τις τελευταίες αποθήκες γλυκού νερού. Απομονωμένα στην καρδιά του Δέλτα του Αϊνίσι, τα άγρια άλογα βρέθηκαν χωρίς πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό. Αναγκασμένα να πίνουν όλο και πιο αλμυρό νερό, ανέπτυξαν σοβαρά προβλήματα υγείας, με επαναλαμβανόμενους θανάτους.
«Φέτος, πέντε άγρια άλογα πέθαναν, όπως και πέρυσι. Και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εμείς, ως Σύλλογος Δέλτα Αϊνίσι, βοηθήσαμε εθελοντικά για να προσπαθήσουμε να σώσουμε τα ζώα. Στην αρχή, μεταφέραμε το νερό με κουβάδες και το περνούσαμε από την άλλη πλευρά με τα σκάφη μας, καθώς δεν υπάρχει κανένας δρόμος πρόσβασης για τα άλογα που είναι παγιδευμένα μέσα στο Δέλτα. Κατασκευάσαμε μόνοι μας αυτοσχέδιες δεξαμενές ώστε να μπορούν να πίνουν», εξηγεί ο πρόεδρος του συλλόγου, Νίκος Μουσουνάκης.
Υπό την πίεση των εθελοντών, οι τοπικές αρχές τελικά παρενέβησαν, αλλά μερικώς. Ο δήμος Αλεξανδρούπολης και η περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης μετέφεραν νερό με βυτιοφόρα μέχρι ένα προσβάσιμο σημείο. Στη συνέχεια, άφησαν στον σύλλογο το βαρύ έργο της τελικής διανομής, που διασφαλίστηκε με τα δικά τους μέσα, συμπεριλαμβανομένων γεννητριών, αντλιών και εξοπλισμού.
Μια εύθραυστη και προσωρινή βελτίωση
Οι πρόσφατες βροχοπτώσεις έχουν προσωρινά βελτιώσει την κατάσταση. Το γλυκό νερό έχει επιστρέψει σε ορισμένες περιοχές και τα άλογα μπορούν ξανά να ποτίζονται χωρίς άμεσο κίνδυνο. «Αυτή τη στιγμή, τα άλογα πίνουν γλυκό νερό και δεν έχουν πρόβλημα», παρατηρεί ο Νίκος Μουσουνάκης, διευκρινίζοντας ότι το έδαφος δεν έχει ακόμη ανασυνθέσει επαρκείς αποθήκες για να εξασφαλίσει μια βιώσιμη ασφάλεια. Χωρίς αποκατάσταση του αναχώματος, η επιστροφή της καλοκαιρινής ξηρασίας θα μπορούσε γρήγορα να βυθίσει το δέλτα στην ίδια κρίση.
Για τον Σύλλογο Δέλτα Αϊνίσι, η λύση είναι σαφής: μόνο η αποκατάσταση του αναχώματος θα επιτρέψει τη μόνιμη συγκράτηση των γλυκών υδάτων. «Πρέπει να επισκευαστεί άμεσα. Ασκούμε πίεση για να γίνει αυτό το χειμώνα, ώστε να μπορέσουμε να συγκρατήσουμε τα γλυκά νερά», επιμένει ο πρόεδρός του, υπενθυμίζοντας ότι η ευθύνη ανήκει στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Και προσθέτει: «Δεν θα εγκαταλείψουμε τα άγρια άλογα, ακόμη κι αν πρέπει να επαναλάβουμε τις εθελοντικές μας δράσεις και του χρόνου. Αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι μια μόνιμη λύση. Όλοι έχουμε δουλειές. Δεν είναι δίκαιο να τα παραμελούμε για να δράσουμε στη θέση του κράτους. Το ανάχωμα καταστράφηκε το 2014. Την επόμενη μέρα, οι εργασίες έπρεπε να έχουν ξεκινήσει. Μας μίλησαν για μελέτες. Έχουν περάσει έντεκα χρόνια και δεν έχει γίνει τίποτα.»
Μια τοπική οικονομία ασφυκτικά πιεσμένη
Η κρίση δεν αφορά μόνο την άγρια ζωή. Η τροποποίηση του υδρολογικού καθεστώτος επηρεάζει ολόκληρη την τοπική οικονομία. Τα γλυκά νερά, που κάποτε ήταν άφθονα, δεν επιβιώνουν πλέον σε νερά που έχουν γίνει πολύ αλμυρά. Παγιδευμένα, πεθαίνουν, αφήνοντας τους ψαράδες χωρίς εισόδημα εδώ και δύο χρόνια, χωρίς βιώσιμη προοπτική αναδιάρθρωσης.
Οι κτηνοτρόφοι πλήττονται επίσης σφοδρά. Λόγω της έλλειψης νερού και επαρκών βοσκοτόπων, τα βοοειδή που βόσκουν ελεύθερα έχουν αναγκαστεί να απομακρυνθούν από το δέλτα. Οι ιδιοκτήτες τους αναγκάζονται να τα κρατούν σε στάβλους και να χρηματοδοτούν οι ίδιοι την αγορά ζωοτροφών. «Αυτοί που ζούσαν τα κοπάδια τους σε φυσικό βοσκότοπο πληρώνουν σήμερα καθημερινά για τη διατροφή τους. Πνίγονται από την οικονομική τους δραστηριότητα», τονίζει ο Νίκος Μουσουνάκης.
Αυτή η κατάσταση δεν αφορά πλέον μόνο μια περιβαλλοντική κρίση. Γίνεται κοινωνική και μετατρέπει μια περιοχή που συντηρούσε ολόκληρες γενιές σε μια ζώνη που χαρακτηρίζεται από οικονομική ανασφάλεια και αίσθημα εγκατάλειψης.
Μια επίμονη διοικητική αοριστία
Σε αυτή την ευθραυστότητα προστίθεται μια θεσμική αβεβαιότητα. Η ευθύνη για τη διαχείριση και την προστασία των άγριων αλόγων, όπως και του δέλτα στο σύνολό του, παραμένει κα poorly καθορισμένη. Τα ζώα δεν αναγνωρίζονται ως άγρια φυλή, αλλά θεωρούνται οικόσιτα εκτός αστικής περιοχής, γεγονός που δημιουργεί αοριστία μεταξύ των αρμοδιοτήτων του δήμου και εκείνων της περιφέρειας. Παράλληλα, οι αναμενόμενες αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης στην Αθήνα τροφοδοτούν ένα παιχνίδι μεταβίβασης ευθυνών και παρατείνουν την αδράνεια. Οι κάτοικοι του δέλτα του Αϊνίσι δηλώνουν ότι δεν θα αφήσουν να εξαφανιστούν τα άγρια άλογα. Αλλά όσο η επιβίωση ενός τόσο στρατηγικού οικοσυστήματος θα εξαρτάται μόνο από την κινητοποίηση εθελοντών και από την τύχη των βροχών, η κρίση θα παραμείνει πλήρης. Διότι ένα δέλτα δεν προστατεύεται μόνιμα με κουβάδες και γεννήτριες: απαιτεί μια σαφή, αναγνωρισμένη και λειτουργική πολιτική βούληση.
Φωτογραφία Κάλυψης: Ο Νίκος Μουσουνάκης παρέχει γλυκό νερό στα άγρια άλογα μέσω αυτοσχέδιων δεξαμενών © Νίκος Μουσουνάκης