Realiteti i Korfuzit, sot, është të jetë një ishull i investuar, për të mos thënë i pushtuar nga turizmi i tepruar në Mesdhe. Është e vështirë të gjesh vendin tënd si shëtitës, ose më mirë si udhëtar që kërkon të papriturën, njëfarë shije të së huajës dhe kënaqësinë e të qenit i befasuar, përndryshe të jesh i habitur. Ka mbetur mundësia për të marrë rrugë alternative, duke filluar nga ajo e letërsisë dhe shkrimtarëve.
Në bregun e qytetit të vjetër të Korfuzit, më të frekuentuar nga vizitorët, ku dallohet jo larg ndërtesat lundruese që janë anijet e mëdha, ndodhet një shtëpi, përballë detit, e cila vizitohet shumë pak. Ajo përfaqëson një nga konstantet ose themelet e Greqisë moderne, kjo komb i ri i riemëruar në shekullin XIX. Bëhet fjalë për shtëpinë/muzeun e poetit Dyonisos Solomos. Shtëpia e fundit e këngëtarit të Greqisë moderne, autor i famshëm i « Himni i lirisë », i cili frymëzon dhe shpreh himnin kombëtar të një Greqie të pavarur.
Shfaqur nga eshtrat
Të Helleneve — eshtra të shenjta,
Dhe trim si më parë
Përshëndetje, o përshëndetje, liri!
Bota kalon, poshtë, në një rrjedhë të pandërprerë, në rrugën Arseniou, ai mbetet, në këtë shtëpi që prek detin Jon, aty ku ai ka banuar mes 1832 dhe 1857. Origjinal nga ishulli i Zantës, i formuar në Itali, gjuha e teksteve të tij të para letrare, Solomos është zëri i qenies greke. Jo në një gjuhë të pastër që ai e refuzon, për sa i përket asaj që harron ose përbuz fjalët popullore, jo, është në një gjuhë që mban një frymë, dëshirën e thellë për të rinovuar lidhjen me atë që ka ardhur nga Greqia antike, pa e ngrirë kurrë në një model mitik që nuk ekziston më. Ky « Himn i lirisë », shkruar nga Solomos, dhe kompozuar nga Nikolaos Chalikiopoulos Mantzaros, mund të zbulohet aktualisht, në Galerinë municipale të Korfuzit, e cila është e regjistruar në një kopsht të varur, përballë kështjellës veneciane që dominon qytetin e vjetër.
Kështu, në zemrën e Korfuzit, vizituar nga një shumicë turistësh të pajisur me celularë që bëjnë selfie, Solomos vëzhgon me një sy të mirë dhe të kujdesshëm, mbi atë që bën të qëndrojë një Komb. Gjuha e tij, letërsia e tij dhe kënga e tij që trazojnë aq shumë simbole-symbolon-literalisht, ajo që mban së bashku. Poezia e tij kompozon dhe shpreh diçka si një të veçantë, vendin e gjallë të një fjale në qytet, që institucion ose prodhon një Ne, në greqisht. Për të dhënë një shembull dhe për të tentuar një krahasim, do të ishte pak për një francez diçka si poezia e Victor Hugo, ose « Liria që udhëheq popullin », kjo pikturë simbolike e Delacroix që na jep imazhin, ikonën ose simbolin e Republikës. Pa dyshim, kjo është ajo që Solomos përfaqëson në historinë e Greqisë moderne.
Ai është aty, në Korfuz, rruga Arseniou, mjafton të bësh një hap në anë dhe një ndalesë të vogël në shtëpinë e tij, të vish për ta vizituar për të kuptuar më mirë se çfarë përfaqëson.
Georges Séféris, një tjetër poet i madh grek, nuk ka gabuar në këtë. Në konferencën që ai mbajti në Akademinë Suedeze, më 11 dhjetor 1963, në rastin e dorëzimit të çmimit të tij Nobel për letërsinë, ai thekson se sa shumë poeti i lindur në ishullin e Zantës ishte bartës i asaj që ai e quan « demonin e absolutit » dhe ai saktëson:
« Solomos është pa dyshim autori i « Himnit të Lirisë », të cilat vargjet e para përbëjnë himnin tonë kombëtar, dhe disa poezi që janë vënë në muzikë dhe janë kënduar shumë gjatë shekullit të kaluar. Megjithatë, nuk është për këtë arsye që trashëgimia e tij ka rëndësi për ne; është për atë që ai ka ditur të shënojë, në një mënyrë kaq përfundimtare sa koha ia lejonte, rrugën që duhej të merrte shprehja greke. [1]»
Pse të mos ndjekim këto rrugë alternative, në Korfuz? Të shkojmë në takimin me një nga baballarët e poezisë dhe letërsisë greke moderne, dhe të nënvlerësojmë klishetë ose idetë e gatshme që ngarkojnë shikimin mbi botën greke dhe mbi këtë ishull të një bukurie të madhe. Ka vende ende të egra, jo të betonizuara, në këtë ishull të madh Jon, që ofrohen për vizitorët kuriozë. Dhe rrugë të tjera alternative, si për shembull ky kalim me traget për të shkuar vetëm përballë, në Shqipëri, në qytetin-port të Sarandës. Një botë tjetër kaq afër, në fund të kësaj Mesdheje paralele që formon Adriatiku…
[1] Georges Séféris, Disa pika të traditës greke moderne, Botimet AIORA, dygjuhëshe, 2016, fq. 31
Foto e Parë: Thierry Fabre