Από πάνω από δεκαπέντε χρόνια, ερευνητές και παραγωγοί από το Ισραήλ συνεχίζουν ένα τολμηρό στοίχημα: να καλλιεργούν φράουλες υψηλής ποιότητας στην έρημο του Νεγέβ. Και, κυρίως, να τις αποκτούν το συντομότερο δυνατόν στην εποχή τους. Το στοίχημα δεν είναι μόνο γεωργικό, αλλά και οικονομικό. Ο στόχος είναι να συγχρονιστεί η παραγωγή με την περίοδο υψηλής ζήτησης, μεταξύ Νοεμβρίου και Φεβρουαρίου, όταν οι τιμές φτάνουν στο μέγιστο. Για να το πετύχουν, οι ερευνητές έχουν στραφεί... στο θαλασσινό νερό.
Index IA : Βιβλιοθήκη των μεσογειακών γνώσεων
Φράουλες καλλιεργημένες στην έρημο χάρη στο θαλασσινό νερό
22-med – Οκτώβριος 2025
• Στο Νεγέβ, ερευνητές και παραγωγοί αναπτύσσουν μια βιώσιμη καλλιέργεια φράουλων που ποτίζονται με αποαλατωμένο θαλασσινό νερό.
• Αυτή η μέθοδος εκτός εδάφους, οικονομική σε πόρους, τοποθετεί το Ισραήλ ως ηγέτη στην πρώιμη παραγωγή σε ξηρές περιοχές.
#ισραήλ #γεωργία #καινοτομία #νερό #έρημος #μεσόγειος #έρευνα #βιωσιμότητα
Η καλλιέργεια φράουλας στο Ισραήλ αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις. Παραδοσιακά καλλιεργούμενη σε ανοιχτό πεδίο σε πυκνοκατοικημένες περιοχές όπως η περιοχή του Σαρόν, η φράουλα υφίσταται την πίεση της γης που σχετίζεται με την ακίνητη περιουσία, τις επιθέσεις από μυκητιασικές ασθένειες και την επίδραση της κλιματικής αλλαγής. Σε αυτό προστίθεται η παρουσία εισβολικών ειδών που πληθαίνουν κατά χιλιάδες, όπως ο παπαγάλος monk που διέφυγε από τον ζωολογικό κήπο του Τσάφρι.
Για να παρακάμψουν αυτές τις δυσκολίες, οι ερευνητές στη Νεγκέβ ανέπτυξαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 μια καινοτόμο τεχνική καλλιέργειας χωρίς έδαφος: τα φυτά δεν φυτεύονται στο έδαφος, αλλά αναπτύσσονται σε υπερυψωμένα ή αιωρούμενα συστήματα, μέσα σε θερμοκήπια που αρδεύονται με αφαλατωμένο θαλασσινό νερό. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει διπλάσια έως τριπλάσια παραγωγή σε σύγκριση με την παραδοσιακή καλλιέργεια στο έδαφος.
Η ποιότητα είναι ανώτερη, η παραγωγική περίοδος παρατείνεται και πολλές εδαφογενείς ασθένειες εξαφανίζονται.
Να καλλιεργήσουμε την γεύση στην έρημο
«Η φράουλα είναι ένα νόστιμο και πολύ δημοφιλές φρούτο στο Ισραήλ. Η αγορά είναι σχεδόν αποκλειστικά τοπική, χωρίς εισαγωγές ή εξαγωγές. Από την ανάληψη της εξουσίας από τη Χαμάς στη Γάζα, δεν υπάρχουν πλέον εισαγωγές φράουλας από εκεί. Έτσι, η προσφορά είναι περιορισμένη και η ζήτηση παραμένει πολύ ισχυρή. Στην αρχή της σεζόν, η τιμή μπορεί να φτάσει δέκα έως δώδεκα ευρώ το κιλό, σχεδόν όπως το κρέας! Το στοίχημα είναι να καταφέρουμε να παράγουμε νωρίτερα από τους άλλους. Αλλά αυτό προϋποθέτει επενδύσεις σε θερμοκήπια, σε συστήματα άρδευσης και λίπανσης, σε κατάλληλες ποικιλίες και σε όλη τη τεχνική γνώση», επισημαίνει ο Guy Ofer, ερευνητής στο Κέντρο γεωργικής έρευνας της ερήμου Ραμάτ Νεγέβ.
Σε μια έρημο, το γλυκό νερό είναι σπάνιο. Έτσι, οι ερευνητές εργάζονται στη χρήση τοπικών αλμυρών υδάτων. «Η φράουλα είναι ένα φυτό πολύ ευαίσθητο στο αλάτι», εξηγεί ο καθηγητής Ναφτάλι Λαζαρόβιτς. Ο ίδιος, είναι διευθυντής του γαλλικού ινστιτούτου γεωργίας και βιοτεχνολογίας ξηρών περιοχών στο Πανεπιστήμιο Μπεν Γκουριόν του Νεγέβ εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια και ειδικεύεται στην άρδευση και την κίνηση του νερού και των αλάτων στο έδαφος.
«Το νάτριο και το χλώριο βλάπτουν γρήγορα και μειώνουν την απόδοση του εδάφους. Γι' αυτό χρησιμοποιούμε συστήματα αποαλάτωσης, μέσω ηλεκτροδιάλυσης ή αντίστροφης όσμωσης, που επιτρέπουν την εξαγωγή των αλάτων από το νερό. Στη συνέχεια, επαναφέρουμε τη θρεπτική λύση προσθέτοντας τα απαραίτητα μέταλλα, και τα φυτά λαμβάνουν νερό της καλύτερης ποιότητας», εξηγεί.
Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να είναι βιώσιμο. Οι φράουλες αναπτύσσονται σε ύψος, σε γούρνες όπου το νερό και τα θρεπτικά συστατικά συλλέγονται και στη συνέχεια επαναχρησιμοποιούνται, σχηματίζοντας έναν κλειστό κύκλο. «Αυτό μας επιτρέπει να παρακολουθούμε ακριβώς την ποσότητα νερού που απαιτείται, να βελτιώνουμε τη γεύση, την περιεκτικότητα σε ζάχαρη, το άρωμα του φρούτου και να βελτιστοποιούμε τη χρήση κάθε σταγόνας», διευκρινίζει.
Το νερό, κύριο ζήτημα κάθε γεωργίας σε ξηρές περιοχές
Για τον καθηγητή Ναφτάλι Λαζαρόβιτς και τον Οφέρ Γκουί, η φράουλα έχει γίνει σύμβολο αυτής της πρόκλησης. Πώς να καλλιεργήσεις αυτό το ευαίσθητο φρούτο σε ένα περιβάλλον όπου το νερό είναι όχι μόνο σπάνιο, αλλά συχνά πολύ αλμυρό;
«Με την ηλεκτροδιάλυση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το 90 % του νερού», εξηγεί ο Λαζαρόβιτς. «Το 10 % που απομένει, πολύ συγκεντρωμένο σε άλατα, δεν είναι κατάλληλο για φράουλες. Πρέπει τότε να σταλεί σε άλλες καλλιέργειες ανθεκτικές στο αλάτι, όπως η αλμυρή χλόη, ή να αποξηρανθεί και να επεξεργαστούν τα μέταλλα».
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η παραγωγή, αλλά και η διάθεση της συγκομιδής. «Η ισραηλινή αγορά λειτουργεί με σύστημα προμήθειας, εξηγεί ο Οφέρ. Ο αγρότης πρέπει ο ίδιος να τοποθετήσει τα προϊόντα του στα ράφια. Για τους παραγωγούς που βρίσκονται μακριά από τα μεγάλα κέντρα, όπως στο Νεγέβ ή την Αράβα, αυτό είναι ένα πραγματικό εμπόδιο».
Ωστόσο, τα αποτελέσματα είναι ήδη εδώ: φράουλες ποιότητας, πρώιμες, με λιγότερες ασθένειες και σχεδόν καμία χημική επεξεργασία. Μια πρόκληση παραμένει: η ζάχαρη. “Στο θερμοκήπιο, λόγω εντατικής παραγωγής και μειωμένης ηλιακής ακτινοβολίας, η περιεκτικότητα σε ζάχαρη μειώνεται, ειδικά στο τέλος της σεζόν”, παρατηρεί ο Λαζαρόβιτς. Για να το αντιμετωπίσουν, η ομάδα πειραματίζεται με νέες ποικιλίες και νέες ιδέες, όπως η χρήση βακτηρίων του εδάφους ως βιοδιεγερτών.
Ένα μοντέλο για τις αναπτυσσόμενες χώρες
Αυτή η μέθοδος θα μπορούσε πράγματι να εξαχθεί σε χώρες που πλήττονται από ξηρασία. “Μόλις εγκατασταθεί το θερμοκήπιο, οι ανάγκες σε νερό και λιπάσματα παραμένουν περιορισμένες. Η φράουλα είναι ένα φυτό που δεν απαιτεί πολλές απαιτήσεις, αλλά είναι πολύ παραγωγικό, πλούσιο σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικά. Είναι μια πολύτιμη τροφή για πληθυσμούς που της λείπουν”, δηλώνει ο Οφέρ Γκουί.
Παραδοσιακά, η ισραηλινή φράουλα ήταν μια οικογενειακή και συντηρητική αγορά. Αλλά τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια στροφή. “Οι πιο κερδοφόρες εκμεταλλεύσεις είναι σήμερα αυτές που προσφέρουν τη συγκομιδή απευθείας από τον καταναλωτή. Είναι απλό, αποφεύγει τη συσκευασία και αναδεικνύει το φρούτο”, παρατηρεί ο Λαζαρόβιτς.
Το μέλλον θα μπορούσε να είναι ακόμα πιο τεχνολογικό. Η καλλιέργεια εκτός εδάφους σε θερμοκήπιο είναι ιδανική για ρομποτική συγκομιδή. “Οι ρομπότ υπάρχουν ήδη, αν και παραμένουν ακριβά. Αλλά με την αύξηση του κόστους εργασίας στη γεωργία, είναι θέμα χρόνου”, εκτιμά ο ερευνητής.
Ισραήλ, ηγέτης στην πρώιμη παραγωγή
Με την εξαιρετική ηλιοφάνεια της Αράβα, τα έξυπνα θερμοκήπια και την ισραηλινή τεχνογνωσία, οι ερευνητές είναι σίγουροι. “Το μέλλον είναι ήδη εδώ, καταλήγει ο Οφέρ. Ξέρουμε να παράγουμε με βιώσιμο τρόπο, να μειώνουμε τη χρήση φυτοφαρμάκων, να βελτιστοποιούμε το νερό. Το επόμενο βήμα είναι να ξεπεράσουμε τις εποχές και να εξασφαλίσουμε συνεχή παραγωγή φράουλας, όλο το χρόνο, σε ένα από τα πιο ξηρά περιβάλλοντα του πλανήτη.”
Μέχρι και το 20 % της συνολικής παραγωγής μπορεί πλέον να συλλεχθεί ήδη από τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο χωρίς συμβιβασμούς, ούτε στους τελικούς όγκους, ούτε στην ποιότητα του φρούτου: η ζάχαρη, η σφριγηλότητα και η διάρκεια συντήρησης παραμένουν σταθερές. Αυτή η πρόοδος έχει μεταμορφώσει βαθιά τη βιομηχανία φράουλας του Ισραήλ, καθιστώντας τη χώρα παγκόσμιο ηγέτη στην πρώιμη παραγωγή και εξαγωγή εκτός εποχής.
Κεντρική Φωτογραφία: Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να είναι βιώσιμο, οι φράουλες αναπτύσσονται σε ύψος, σε γούρνες όπου το νερό και τα θρεπτικά συστατικά συλλέγονται και στη συνέχεια επαναχρησιμοποιούνται, σχηματίζοντας έναν κλειστό κύκλο © Guy Ofer