Βορειοδυτικά της Άγκυρας, ο λόφος του Nallıhan αναπτύσσει τις πολύχρωμες στρώσεις του που μαρτυρούν τη γεωλογική ιστορία εκατομμυρίων χρόνων. Σε αυτό το σχεδόν υπερρεαλιστικό σκηνικό, η συνάντηση μεταξύ της πέτρας και της πανίδας συνθέτει ένα μοναδικό τοπίο. Ξεκινώντας την ανακάλυψη αυτού του μοναδικού τόπου με την ομάδα πεζοπορίας Patika 14, αναδύεται η εντύπωση προόδου σε έναν άλλο πλανήτη.
Index IA : Βιβλιοθήκη των μεσογειακών γνώσεων
Ένα μαρτιανό τοπίο στην Ανατολία
22-med – Σεπτέμβριος 2025
• Οι πολύχρωμοι λόφοι του Nallıhan αποκαλύπτουν 20 εκατομμύρια χρόνια γεωλογικής και οικολογικής ιστορίας.
• Μεταξύ βράχων και μεταναστευτικών πουλιών, αυτός ο τουρκικός χώρος προετοιμάζει την υποψηφιότητά του για το δίκτυο των Γεωπάρκων UNESCO.
#τουρκία #γεωλογία #οικολογία #κληρονομιά #μεσόγειος
Από μακριά, ο λόφος του Nallıhan, με τις κόκκινες και καφέ αποχρώσεις του, φέρνει ακαταμάχητα στον νου εικόνες του Κόκκινου Πλανήτη. Οι λαμπερές κορυφογραμμές, οι ζώνες πράσινης αργίλου, οι κίτρινοι ασβεστόλιθοι και τα γκρίζα μαργαϊκά συνθέτουν ένα ορυκτό ταμπλό σπάνιας έντασης. Εδώ, τα πολύχρωμα στρώματα είναι το αποτέλεσμα λιμναίων και ποτάμιων αποθέσεων που χρονολογούνται από το Νεογενές, μετασχηματισμένων σε πέτρα μέσα σε εκατομμύρια χρόνια. Αν και παρόμοιοι σχηματισμοί συναντώνται στην Κίνα, το Περού, την Αργεντινή ή τις Ηνωμένες Πολιτείες, ένα τόσο εκτεταμένο και λεπτοδουλεμένο σύνολο παραμένει εξαιρετικά σπάνιο στη λεκάνη της Μεσογείου. Σε αυτό το γεωλογικό θέατρο, όπου η οικολογία πλέκεται με τα πετρώματα, κάθε βήμα προσκαλεί τον επισκέπτη να διαβάσει το παρελθόν της Γης κάτω από τον ανοιχτό ουρανό.
Ο πολύχρωμος γεωλογικός άτλας της Ανατολίας
Γνωστός ως «Λόφος-Ουράνιο Τόξο», ο Nallıhan έχει ιστορία που χρονολογείται πριν από 10–20 εκατομμύρια χρόνια, στην περίοδο του Νεογενές (1). Τα ιζήματα που κάποτε συσσωρεύονταν σε λιμναία και ποτάμια περιβάλλοντα μετατράπηκαν σταδιακά σε πετρώματα, σχηματίζοντας τη σημερινή στρωματογραφική δομή· τα οξείδια του σιδήρου χάρισαν την κόκκινη απόχρωση, τα ορυκτά χαλκού και αργίλου την πράσινη, ενώ το ανθρακικό ασβέστιο την κίτρινη. Μαζί, αυτά τα στρώματα συνθέτουν σήμερα έναν φυσικό άτλαντα, όπου τα κλιματικά και τεκτονικά αρχεία του παρελθόντος μπορούν να διαβαστούν τόσο από τους επιστήμονες όσο και από τους επισκέπτες.
Ο δρ. Alaettin Tuncer από το Πανεπιστήμιο Hacettepe εξηγεί τη διαδικασία σχηματισμού:
«Η συσσώρευση στο Nallıhan αποτελεί μια παχιά σειρά ιζημάτων που αποτέθηκαν σε μια αρχαία λιμναία λεκάνη. Κατά το ύστερο Μειόκαινο, τα ιζήματα που αποτέθηκαν στον πυθμένα της λίμνης λιθοποιήθηκαν μέσω διαγένεσης, ενώ οι τεκτονικές κινήσεις και οι διεργασίες διάβρωσης έφεραν στην επιφάνεια αυτή τη συσσώρευση.»
Από μακριά, ο λόφος του Nallıhan ξεχωρίζει με τις κόκκινες και καφέ αποχρώσεις του. Ωστόσο, όσο πλησιάζει κανείς, η παλέτα των χρωμάτων διευρύνεται.
«Τα χρώματα αντανακλούν το στάδιο της διαγένεσης και τις διαδικασίες οξείδωσης των ορυκτών μέσα στα πετρώματα. Οι κόκκινες και καφέ αποχρώσεις οφείλονται στην οξείδωση του σιδήρου, ενώ οι πράσινες σχηματίζονται σε αναγωγικά περιβάλλοντα, δηλαδή φτωχά σε οξυγόνο. Οι γκρι-μαύρες στρώσεις που παρατηρούνται στα κατώτερα επίπεδα υποδηλώνουν λιμναία περιβάλλοντα πλούσια σε οργανική ύλη, όπου δεν έλαβε χώρα οξείδωση», διευκρινίζει περαιτέρω ο δρ. Tuncer.
Οι πολύχρωμες στρώσεις του λόφου του Nallıhan φέρουν επίσης τα ίχνη των οργανισμών που έζησαν κάποτε στη λίμνη και της γύρω βλάστησης, μοναδική μνήμη των αρχαίων οικοσυστημάτων.
Ο Τόπος Συνάντησης Βράχων και Φτερών
Όμως το Nallıhan δεν είναι μόνο ένα μουσείο από πέτρα· είναι και ένας σταυροδρόμι ζωής. Στους πρόποδες των λόφων, το καταφύγιο που απλώνεται γύρω από έναν υγρότοπο τροφοδοτούμενο από τον ποταμό Σαγγάριο αποτελεί κρίσιμο σταθμό για εκατοντάδες είδη πουλιών, στην καρδιά των μεταναστευτικών διαδρομών ανάμεσα στην Ευρασία και την Αφρική.
Την άνοιξη, οι σταχτοτσικνιάδες, οι νυχτοκόρακες και οι νυχτοτσικνιάδες χτίζουν τις φωλιές τους· οι κύκνοι, οι χουλιαρόπαπιες και οι μπεκάτσες τρέφονται στα ρηχά νερά. Κατά την περίοδο της μετανάστευσης, τα φλαμίνγκο κατεβαίνουν στη λίμνη, ενώ οι πελεκάνοι γλιστρούν στον αέρα. Όταν φτάνει ο χειμώνας, το τοπίο αλλάζει: ο θαλασσαετός κρύβεται στις όχθες, ενώ κοπάδια πάπιες ταράζουν την επιφάνεια του νερού. Στους απόκρημνους βράχους εμφανίζεται ο μαυρόγυπας και ο χρυσαετός, μοιράζοντας τον ουρανό με άλλα αρπακτικά, όπως η καστανόχηνα (κιρκινέζι) ή το σπουργιτόξυλο (σαΐνι).
Για τον Muhammet Tarhan, οδηγό στην Patika 14, η καλύτερη στιγμή για να ανακαλύψετε τον τόπο παραμένει η αρχή του καλοκαιριού, όπου οι λόφοι είναι πιο προσβάσιμοι: «Στο τέλος των βροχών, το έδαφος πρέπει να στεγνώσει λίγο, αλλιώς γίνεται πολύ λασπώδες. Η πεζοπορία γίνεται τότε αδύνατη. Και το καλοκαίρι, κάτω από τον ήλιο, στους γυμνούς λόφους είναι πολύ δύσκολο και επικίνδυνο», σημειώνει.
Κοιτάζοντας πιο προσεκτικά, η ποικιλία είναι εκπληκτική: η μπλε γραμμή του αλιγάτορα, η σκιά του τραγουδιστή που συγχωνεύεται στο τοπίο, το σύντομο τραγούδι του κοκκινολαίμη, η νυχτερινή ηχώ της κουκουβάγιας, η λεπτή φωνή του κόκκινου λαιμού… Πολλά είδη όπως ο κορμοράνος, ο ερωδιοί, ο γκρέμπ, ο περιστεράς, ο κοκκινολαίμης, η μαυροπίνακας, ο κοράκι και η σπουργίτι περιλαμβάνονται σε αυτή τη λίστα.
Αυτή η μοναδική συνάντηση τοποθετεί το Nallıhan στην κορυφή της λίστας της γεωλογικής κληρονομιάς της Τουρκίας και το φέρνει στο προσκήνιο κατά την μελλοντική υποψηφιότητα για το καθεστώς Γεωπάρκου της UNESCO.
Από τη γεωγραφία της Γης στην Μαρτιανή Τοπογραφία
Περπατώντας σε αυτούς τους λόφους, η αίσθηση επιβάλλεται από μόνη της: ότι έχει κανείς διαβεί ένα αόρατο σύνορο. Οι σκουριασμένες κορυφογραμμές, οι ξεπλυμένες πλαγιές και οι απότομες αντιθέσεις φέρνουν στον νου εικόνες από τις πρώτες αποστολές στον Άρη. Για τους πεζοπόρους του «Πατίκα 14», η εμπειρία είναι ταυτόχρονα επιστημονική μελέτη και φανταστικό ταξίδι: η κίνηση εδώ ισοδυναμεί με μετάβαση από τη Γη σε έναν άλλο πλανήτη.
(1) Το Νεογέννητο είναι η δεύτερη περίοδος της κενωζωικής εποχής. Εκτείνεται από 23,03 έως 2,58 εκατομμύρια χρόνια. Το Νεογέννητο ακολουθεί το Παλαιογενές και προηγείται του Τεταρτογενούς. Το Νεογέννητο υποδιαιρείται σε δύο εποχές: το Μειόκαινο (23,03-5,33 Ma) και το Πλειόκαινο (5,33-2,58 Ma).
Κεντρική Φωτογραφία: ο λόφος του Nallıhan αναπτύσσει τις πολύχρωμες στρώσεις του © DR