Στην καρδιά της κοιλάδας της Σολέας, στο καταπράσινο χωριό Κοράκου, στην επαρχία Λευκωσίας, στην Κύπρο μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση ξαναδίνει ζωή σε αρχαίες πρακτικές και παραδόσεις. Το Εργαστήριο Βοτάνων της Γιαννούλας Λαζάρου δεν είναι απλώς ένας χώρος παραγωγής προϊόντων από βότανα – είναι ένα ζωντανό μουσείο πολιτισμού, παράδοσης και φυσικής θεραπείας. Με γνώσεις από σπουδές βοτανολογίας και παραγωγής αιθέριων ελαίων στην Τανζανία, ακολούθησε τα βήματα των προγόνων της και εδώ και περίπου 30 χρόνια, έχει δημιουργήσει στον τόπο της έναν πρότυπο χώρο καλλιέργειας και επεξεργασίας βοτάνων, χρησιμοποιώντας βιολογικές μεθόδους, με σεβασμό στη σοφία της φύσης. Ιδιαίτερα ξεχωριστό κομμάτι αυτής της προσπάθειας είναι το θεματικό υπαίθριο πάρκο αρωματοποιίας, που δημιούργησε με τον γιο της Φυλακτή Λαζάρου, το οποίο θεωρείται μοναδικό στο είδος του.
Καλλιεργώντας πάνω από 400 είδη βοτάνων
Ευωδίες από αγιόκλημα, γαρδένια, γλυκόριζα, χαμομήλι, δυόσμο, δεντρολίβανο, ευκάλυπτο, λεβάντα, πεύκο, μέντα, και τριαντάφυλλο κατακλύζουν τους επισκέπτες του εργαστηρίου. «Τα βότανα είναι πηγή περηφάνιας για μένα. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση από το να βλέπεις τα βότανα που φρόντισες από μικρούς σπόρους, να ανθίζουν και να μαζεύονται, γνωρίζοντας ότι στη συνέχεια θα βοηθήσουν άλλους ανθρώπους. Τα βότανα είναι πηγή ζωής και άρα και χαράς» εξηγεί ο Φυλακτής Λαζάρου, ο οποίος ανήκει στην 3η γενιά της οικογένειας. «Συνειδητοποιώ μόνο τώρα που έχω μεγαλώσει πόσο τυχερός ήμουν που μεγάλωσα περιτριγυρισμένος από αυτά τα θαύματα της φύσης. Μεγαλώσαμε με τα βότανα. Ήταν αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας – από τον καιρό που ήμουν βρέφος με έπαιρνε η μητέρα μου μαζί της στο χωράφι. Δεν σπούδασα κάτι σχετικό και εργάστηκα για κάποια χρόνια σε άλλον τομέα, όμως σύντομα υπερίσχυσε η αγάπη μου για τα βότανα και επέστρεψα στις ρίζες μου. Κατάφερα, για καλή μου τύχη, να αξιοποιήσω τις γνώσεις που απέκτησα και προς όφελος της οικογενειακής μας επιχείρησης».Το εργαστήριο παράγει φρέσκα και αποξηραμένα βότανα, ροφήματα, αλοιφές, κρέμες και αιθέρια έλαια, όλα βασισμένα σε παραδοσιακές συνταγές. «Η Κύπρος χαρακτηρίζεται από την πληθώρα μικροκλιμάτων που διαθέτει, και η κοιλάδα Σολέας – ιδιαίτερα η Κοράκου όπου ζούμε– ευνοεί την καλλιέργεια συγκεκριμένων βοτάνων. Καλλιεργούμε επί του παρόντος πάνω από 400 είδη βοτάνων, πολλά από τα οποία απαιτούν ιδιαίτερες συνθήκες, που συναντά κανείς μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές. Έτσι, είμαστε αναγκασμένοι να έχουμε καλλιέργειες σε διάφορα σημεία του νησιού» τονίζει ο Φυλακτής Λαζάρου.
«Όπως όλες οι δουλειές, έτσι και η δική μας έχει τις δυσκολίες της καθώς δεν είμαστε μόνο στο εργαστήριο, αλλά ξοδεύουμε σημαντικό μέρος του χρόνου μας στις φυτείες και στην επεξεργασία της πρώτης ύλης. Ανάλογα με την εποχή και τις ανάγκες μας, αφιερώνουμε τον αντίστοιχο χρόνο σε κάθε στάδιο της παραγωγής, και η κάθε μέρα είναι μοναδική με τον δικό της τρόπο. Η συγκομιδή, παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις, γίνεται στο χέρι, καθώς θέλουμε να διατηρήσουμε την αυθεντικότητα αλλά και την αποτελεσματικότητα των βοτάνων. Δεν έχουμε βρει μέθοδο πιο αποτελεσματική από την παραδοσιακή συγκομιδή. Όσον αφορά την παραγωγή προϊόντων, πρέπει πρώτα να τα επεξεργαστούμε, και προσπαθούμε όσο το δυνατόν να χρησιμοποιούμε φυσικές μεθόδους. Για παράδειγμα, η αποξήρανση γίνεται στον ήλιο. Η φύση της δουλειάς την καθιστά πολύ ευέλικτη και ανάλογα με την εποχή εντελώς διαφορετική. Σε περιόδους έντονης συγκομιδής και επεξεργασίας, μπορεί να απασχολούμε έως και 20 άτομα ταυτόχρονα, ενώ σε πιο ήσυχες περιόδους ο αριθμός αυτός μπορεί να μειωθεί και στα 2. Συνήθως, όμως, κυμαίνεται μεταξύ αυτών των δύο άκρων».
Η φύση για θεραπεία
«Θέλουμε ο κόσμος να καταλάβει τη δύναμη της φύσης. Τα φυτά μπορούν να μας προσφέρουν θεραπεία, πρόληψη και ευεξία – αρκεί να τα γνωρίσουμε σωστά» αναφέρει η Γιαννούλα Λαζάρου, 2η γενιά, η οποία αγάπησε τα βότανα χάρη στους γονείς της, σπούδασε στην Τανζανία στο HerbalCollege Βοτανολογία και Επεξεργασία Βοτάνων και Αιθέριων Ελαίων και έκτοτε παράγει μεταξύ άλλων φρέσκα και αποξηραμένα βότανα, τσάι, κρέμες, αιθέρια έλαια για θεραπευτικό μασάζ, προωθώντας τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και το εξωτερικό, τα οποία όπως υποστηρίζει βοηθούν στην ημικρανία, το κρυολόγημα, αρθριτικά, άσθμα, οστεοπόρωση, χοληστερόλη κ.α. «Η ανταπόκριση του κόσμου είναι μεγάλη και η εμπειρία μας δείχνει ότι οι ευεργετικές ιδιότητες των βοτάνων είναι πραγματικότητα. Πέρα από την προσωπική μας εμπειρία, το γεγονός ότι έχουμε συνεχή παρουσία σε σημαντικό αριθμό κυπριακών φαρμακείων εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια δείχνει ότι τα προϊόντα μας φέρνουν αποτελέσματα» εξηγεί ο Φυλακτής Λαζάρου.
«Νιώθω πολύ περήφανος που έχω την ευκαιρία να συνεχίσω αυτή την παράδοση και που θα παραδώσω την επιχείρηση στα ικανά και προετοιμασμένα χέρια του γιου μου, την 4η γενιά, όταν έρθει η ώρα. Ιδανικά, θα ήθελα και εκείνος στο μέλλον να την παραδώσει στην επόμενη γενιά», τονίζει.
Το μοναδικό υπαίθριο πάρκο αρωματοποιίας
Στην ίδια περιοχή, κρυμμένο στην καρδιά του δάσους, ανακαλύφθηκε ένα από τα αρχαιότερα αρωματοποιεία στον κόσμο, που χρονολογείται γύρω στο 2000 π.Χ. Εμπνευσμένη από αυτό το ιστορικό εύρημα, η οικογένεια δημιούργησε το «Cyprus Perfumery Theme Park», ένα χώρο όπου οι επισκέπτες μπορούν να γνωρίσουν τις αρχαίες τεχνικές παραγωγής αρωμάτων και να δημιουργήσουν τα δικά τους, χρησιμοποιώντας τα άγρια φυτά της περιοχής. Η εμπειρία, πέρα από εκπαιδευτική, είναι και βιωματική. «Όλα ξεκίνησαν με τις ανασκαφές της Ιταλίδας αρχαιολόγου Maria Rosaria Belgiorno στον Πύργο Λεμεσού.
Εκεί, σύμφωνα με την ίδια, βρέθηκε το αρχαιότερο αρωματοποιείο του κόσμου, καθώς και ένα από τα αρχαιότερα αρώματα. Η αρχαιολόγος συνεργάστηκε στενά με τη μητέρα μου για να αναπαράγει αυτό το αρχαίο άρωμα και, κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας συνεργασίας τους, γεννήθηκε η ιδέα δημιουργίας ενός χώρου που να αναδεικνύει τον ρόλο της Κύπρου στην παγκόσμια ιστορία της αρωματοποιίας – ένα σημείο της ιστορίας μας που δυστυχώς παραμένει σχετικά άγνωστο. Στο πάρκο μας, ο επισκέπτης μπορεί να δει και να βιώσει – χάρη στην πληθώρα απομιμήσεων αρχαίων αποστακτήρων που βρίσκονται παντού – την εξέλιξη της τέχνης της αρωματοποιίας μέσα στους αιώνες. Αφού θαυμάσει την ευφυΐα των αρχαίων προγόνων μας, μπορεί να πάρει και ο ίδιος ενεργά μέρος στη διαδικασία και, υπό την καθοδήγηση των ειδικών μας, να δημιουργήσει το δικό του μοναδικό άρωμα. Και ναι – είναι όντως το μοναδικό υπαίθριο πάρκο αρωματοποιίας στον κόσμο!»
Η φήμη τόσο του αρώματος όσο και των προϊόντων Lazar έχει ταξιδέψει πέρα από τα κυπριακά σύνορα, συμμετέχοντας σε διεθνείς εκθέσεις. «Λόγω της συμμετοχής και επιτυχίας του αρώματός μας σε διεθνείς διαγωνισμούς, υπάρχει έντονη κινητικότητα στο αεροδρόμιο, όπου περνάει κάθε χρόνο αριθμός ανθρώπων πολλαπλάσιος του πληθυσμού του νησιού. Έχουμε κατά καιρούς συνάψει και καθοριστικές συμφωνίες για επιλεκτικές εξαγωγές στο εξωτερικό». Με όχημα τη γνώση, την παράδοση και τον σεβασμό στο περιβάλλον, το Εργαστήριο Βοτάνων της Γιαννούλας Λαζάρου αναδεικνύει την Κύπρο ως έναν σύγχρονο αλλά βαθιά ριζωμένο στον πολιτισμό, τόπο.
Κεντρική Φωτογραφία : Η εργασία είναι κατανεμημένη μεταξύ καλλιέργειας, συγκομιδής, μετατροπής και δημιουργίας προϊόντων ©glazarou