Akdeniz'in tasarımı son 160 yılda köklü bir şekilde evrildi; basit bir navigasyon yüzeyinden üç boyutlu bir hacme geçiş yaptı. Bu paradigma değişikliği, günümüzün çevresel, stratejik ve ekonomik zorluklarıyla başa çıkmak için hayati öneme sahiptir.
Lino Camprubí tarafından
DEEPMED, Avrupa Araştırma Konseyi (ERC) tarafından finanse edilen bir proje, Akdeniz derinliklerinin keşfi tarihini ve bunun bilim ve politika üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Ana hipotezi, bilim ve askeri stratejinin Akdeniz derinliklerini bir analiz ve siyasi eylem nesnesine dönüştürdüğüdür; böylece bölgenin algısını değiştirmiştir. DEEPMED üç hedefe sahiptir: Akdeniz derinlikleri hakkında bilgi birikimine katkıda bulunan aktörleri ve bağlamları tanımlamak, doğal ve insani zamanlar arasındaki etkileşimi analiz etmek ve Akdeniz derinliklerinin bilim ve küresel jeopolitik üzerindeki rolünü keşfetmek.
Yüzeyden hacme: Akdeniz'in gizli tarihi
Tarihsel olarak, Akdeniz bir bağlantı yüzeyi olarak incelenmiş, ticaret ve insan etkileşimi üzerinde durulmuştur. Fernand Braudel buna bir örnektir ve onun görüşü, beşeri bilimlerde ve kamuoyunda hâlâ baskın bir konumdadır (örneğin, MUCEM'deki Bağlantılılıklar kalıcı sergisinde). Bu, geleneksel haritaların üstten görünümüdür.
Ancak, 19. yüzyıldan itibaren deniz tabanlarının keşfi bilinmeyen bir boyutu ortaya çıkardı. 1860'ta telgraf kablolarının onarımından, derin akıntıların haritalanmasına, Birinci Dünya Savaşı sırasında denizaltıların kullanımına ve günümüzdeki iklim değişikliği ile ilgili endişelere kadar, Akdeniz derinlikleri yavaş yavaş bilimsel ve stratejik bilgiye entegre edilmiştir. Bu nedenle, bu deniz alanının hacimsel temsilleri giderek daha yaygın hale gelmektedir (makalenin sonunda grafik bulunmaktadır).
Akdeniz tarihindeki derinliğin önemi
Akdeniz, modern çağda sıklıkla marjinal bir alan olarak görülmüş, transatlantik ticaretin gölgesinde kalmıştır. Ancak, DEEPMED bu görüşü sorgulayarak derinliklerin askeri güvenlik, okyanus bilimi ve kaynakların kullanımı gibi alanları nasıl etkilediğini göstermektedir.
“Yüzey” Akdeniz fikri, çağdaş tarihindeki önemine dair yanlı yorumlara yol açmıştır. Mevcut göç krizi ve deniz sınırları, onun bir engel rolünü pekiştirmektedir; ancak DEEPMED, onu bir hacim olarak anlamayı önermekte, burada insanlar, teknoloji ve doğa arasındaki etkileşimin jeopolitik önemini yeniden tanımladığını vurgulamaktadır.
Derinliklerin keşfindeki teknolojinin rolü
Okyanus bilimleri, navigasyona odaklanan bir yaklaşımdan, derinliği anahtar bir değişken olarak entegre eden bir yaklaşıma evrilmiştir. Denizaltılar, sonar ve sensörler gibi araçlar, Akdeniz derinliğini haritalamayı ve denizaltı akıntıları ve biyolojik çeşitlilik gibi fenomenleri daha iyi anlamayı mümkün kılmıştır.
Tarihi ve teknolojik yaklaşımı sayesinde, DEEPMED bilimsel araçların bilgi ve deniz yönetimindeki dönüşümdeki temel rolünü vurgulamaktadır. Analizi, Akdeniz derinliğinin sadece bir çalışma nesnesi değil, sürekli evrilen stratejik bir alan olduğunu göstermektedir.
Disiplinlerarası ve küresel bir yaklaşım
Proje, tarih, coğrafya, bilim ve politikayı birleştiren disiplinlerarası bir yaklaşım benimsemektedir. Akdeniz derinliğinin evrimini haritalamak ve zaman içindeki dönüşümlerini görselleştirmek için Tarihsel Coğrafi Bilgi Sistemleri (SIGH) gibi dijital araçlar kullanmaktadır.
DEEPMED ayrıca, çevresel değişkenlik ve insan faaliyetlerinin bu ekosistemi nasıl değiştirdiğini araştırarak iklim değişikliği konusundaki tartışmalara katkıda bulunmayı hedeflemektedir. “Mini okyanus” olarak görülen Akdeniz, dünyanın denizleri üzerindeki Antroposen etkisini anlamak için önemli bir laboratuvar haline gelmiştir.
Akdeniz'e yeni bir bakış
DEEPMED, derinliği Akdeniz'in geçmişini ve geleceğini anlamak için temel bir unsur olarak gören yeni bir Akdeniz tarihi yaklaşımı önermektedir. Hacmi analize entegre ederek, proje Akdeniz'in bilimsel, stratejik ve çevresel önemini vurgulayan daha kapsamlı bir bakış açısı sunmaktadır.
Akdeniz derinliğinin incelenmesi, sadece tarihini anlama şeklimizi dönüştürmekle kalmaz, aynı zamanda 21. yüzyılda yönetimi ve korunması için yeni perspektifler de açar.
Numerical Study of the Mediterranean Sea Circulation, American Meteorological Society'den alıntıdır.
Lino Camprubi Sevilla Üniversitesi'nde tam zamanlı profesör ve ERC-CoG DEEPMED'in baş araştırmacısıdır. Bilim ve teknoloji tarihçisi olarak, bilim ve politika arasındaki etkileşimler ile bilimlerin tarihi ve felsefesi arasındaki ilişkilerle ilgilenmektedir. Avrupa Genç Akademisi ve İspanya Genç Akademisi üyesidir; 2018'de en iyi kitap için ICOHTEC (Uluslararası Teknoloji Tarihi Komitesi) ödülünü ve 2022'de Losada Villasante araştırma ödülünü almıştır.
Kapak fotoğrafı © PublicDomainPictures - Pixabay