Nicosia, kryeqyteti i Qipros është një nga qytetet më të vjetra të Mesdheut. Ai është gjithashtu kryeqyteti i vetëm i Evropës i ndarë në dy pjesë. Që nga hapja e pikës së parë të kalimit, në vitin 2003, deri sot ku numërohen nëntë, mijëra Qipriotë grekë dhe turq kanë mundur të takohen, duke zhvilluar marrëdhënie që tejkalojnë vijat e ndarjes. Në këtë kontekst, Shtëpia e Bashkëpunimit, përmes artit dhe kulturës, funksionon si një urë paqeje dhe komunikimi mes dy komuniteteve.
Në vitin 2024, do të kalojnë 50 vjet nga invazioni turk në Qipro në vitin 1974 që ishulli është ndarë në dy zona. Me një bilanc qindra të vdekurish dhe të zhdukurish, si dhe më shumë se 162,000 refugjatë që kanë humbur shtëpitë e tyre me okupimin ushtarak të paligjshëm të 37% të territorit të Republikës së Qipros.
Në zonën neutrale të OKB-së, në pikën e kalimit të Ledra Palace, qëndron hoteli simbolik i Nicosisë. Nëse dikur ka pritur personalitete të njohura botërore, sot ai pranon vetëm ushtarë të Kombeve të Bashkuara. Ai gjithashtu strehon Shtëpinë e Bashkëpunimit. Ky hapësirë promovon bashkëpunimin ndërkomunitar dhe dialogun ndërkulturor që nga maji i vitit 2011. Ai funksionon si një urë paqeje mes komunitetit qipriot grek dhe komunitetit qipriot turk, një pikë takimi për ata që dëshirojnë të shohin atdheun e tyre të bashkuar dhe që luftojnë për paqe.
Një vizion për një Qipro të bashkuar
«Gjatë këtyre katërmbëdhjetë viteve, Shtëpia është bërë një pikë referimi si një hapësirë "ndërmjetëse" që lejon ndërveprime të rëndësishme mes banorëve të ishullit. Me një vizion për ndërtimin e një kulture paqeje, bashkëpunimi, respekti të ndërsjellë dhe bashkëjetese, ajo ka luajtur dhe vazhdon të luajë një rol thelbësor në Qipro», shpjegon Maria Zenio, anëtare e Këshillit të Administratës së Shtëpisë së Bashkëpunimit.
«Shtëpia është më shumë se një hapësirë fizike – janë njerëzit që e formojnë atë. Si hapësirë, ajo mbetet një nga pikat e pakta në zonën neutrale ku njerëzit nga e gjithë ishulli mund të takohen. Por ajo është shumë më tepër. Roli i saj është të mbështesë dhe të lehtësojë bashkëpunimet ndërkomunitare, përmes programeve edukative, ngjarjeve kulturore, projekteve komunitare, si dhe një shumëllojshmërie punëtorish dhe ngjarjesh. Ajo kontribuon kështu në të tashmen dhe të ardhmen e ishullit, krijon mundësi dhe mbështet bashkëpunimin mes artistëve, muzikantëve dhe aktorëve kulturorë nga të dy komunitetet ».
Shkëputja e vijës së ndarjes
Korali bicomunitar është një nga shembujt, siç shpjegon Latife Sakiner, Qipriote turke që aty takoi burrin e saj Orestis Agisilaou, Qipriot grek. Të dy të rinjtë vendosën të mos lejojnë që vija e ndarjes të pengojë dashurinë e tyre, duke shpallur se ajo që i bashkon është shumë më e fortë se ajo që i ndan.
«Prindërit e mi morën pjesë si muzikantë amatorë në Koralen bicomunitare për paqen në Qipro. Orestis gjithashtu mori pjesë, me njerëz të tjerë që besojnë në unitetin e dy komuniteteve përmes muzikës. Provat zhvilloheshin në hotelin Ledra Palace, përballë Shtëpisë së Bashkëpunimit. Ishte rasti për t'u takuar. Ne kuptuam se, ndonëse kishim rritur në dy komunitete të ndryshme, atdheu ynë është i njëjtë », thekson Latife.
«E mbaj mend periudhën e Covid-it, kur pikët e kalimit ishin të mbyllura dhe ne nuk mund të shiheshim. Ne shkonim në pikën e kalimit, secili nga ana jonë, merrnim një karrige dhe uleshim me barrierën mes nesh, për të biseduar. Ne gjithashtu sillnim ushqimet tona dhe hanim ballë për ballë, për të kaluar kohë së bashku. Kjo përvojë na bëri të kuptojmë sa e fortë ishte marrëdhënia jonë, prandaj vendosëm të "shkëputnim" vijën e ndarjes duke u martuar. Sot, ne jetojmë dhe punojmë në provincën e lirë të Famagustës dhe shkojmë shumë shpesh nga ana tjetër për të parë familjen e Latife», shpjegon Orestis.
Mijëra kalime
Sot, ka nëntë pika kalimi nëpër Qipro. Të gjitha funksionojnë sipas dispozitave ligjore specifike të rregulluara nga Rregullorja e Vijës së Gjelbër. Shumë banorë të ishullit i përdorin ato, duke forcuar çdo ditë lidhjet mes individëve të dy komuniteteve.
Constantinos Sofokleous, një polic qipriot që kontrollon identitetet në Ledra Palace shpjegon: «Qindra Qipriotë grekë, Qipriotë turq, qytetarë evropianë ose qytetarë të vendeve të treta kalojnë çdo ditë nëpër pikat e kalimit, të cilat funksionojnë 24 orë në 24. Në Shtëpinë e Bashkëpunimit, të gjitha ngjarjet në të cilat marrin pjesë njerëz nga të dy komunitetet zhvillohen në një atmosferë miqësore pa pasur nevojë për ndërhyrje, është vërtet një vend i veçantë ».
Një pjesë e madhe e Qipriotëve që shkojnë në pjesën turke janë refugjatë që vizitojnë fshatin e tyre të lindjes. Si Athena Kleanthous, refugjate nga Morphou e okupuar. «Kur pikët e kalimit u hapën, vëllezërit e mi dhe unë shkuam të shihnim shtëpinë që kishim lënë në vitin 1974, kur ishim ende nxënës. Ishte si të kishte ndaluar koha. Para se të mund të trokisnim në derë, familja e Qipriotëve turq që jeton aty sot na hapi. Na priti aq ngrohtësisht sa nuk mund ta besoja. Sikur na prisnin. Ata kishin ruajtur disa fotografi të nesh që i kishin gjetur në shtëpi për t'i dhënë. Ne u rritëm si armiq, por ne nuk jemi, edhe pse të gjithë nuk kanë të njëjtin mendim. Siç na shpjeguan ata, edhe ata janë refugjatë. Të jetosh në shtëpinë tonë nuk ishte zgjedhja e tyre. Që atëherë, ne shkojmë shumë shpesh në fshatin tonë », tregon ajo.
Këto ndërveprime mes banorëve janë aq shumë hapa drejt një komunikimi dhe bashkëpunimi të rëndësishëm. Në mënyrë që njerëzit të mund të kuptohen edhe më mirë, kurse greke dhe turke ofrohen në Shtëpinë e Bashkëpunimit. Të heqësh barrierën gjuhësore është një mënyrë e mirë për të shkatërruar vijat e ndarjes…
Foto e Parë: Shtëpia e Bashkëpunimit, një vend takimi për ata që dëshirojnë të shohin atdheun e tyre të ribashkuar dhe punojnë për paqe. @home4cooperation