Η Μεσόγειος είναι ένας από τους χώρους που πλήττονται περισσότερο από την οικολογική κρίση. Με την εμπειρία του στη Νέα Καληδονία, όπου συμμετείχε στη δημιουργία ενός δικαίου της Φύσης που σέβεται τα τοπικά έθιμα, ο Victor David, ειδικός στο περιβαλλοντικό δίκαιο, πρότεινε το 2022, ενώπιον των Ηνωμένων Εθνών, την ιδέα της αναγνώρισης της Μεσογείου ως νομικού προσώπου, ικανού να επιβάλει τα δικαιώματά του, να προστατεύσει τα είδη και τους βιότοπούς του, ιδίως απέναντι στις ρυπάνσεις. Και ακόμη να κρίνει και να καταδικάσει τους υπεύθυνους για την υποβάθμισή του.
Συνέντευξη με Victor David, νομικό, ερευνητή στο Ινστιτούτο Έρευνας για την Ανάπτυξη (IRD).
Απέναντι στην κλιματική κρίση, στην πτώση της βιοποικιλότητας, στη ρύπανση και στα ολοένα και πιο καταστροφικά βιομηχανικά σχέδια, η αναγνώριση ενός δικαίου της Φύσης αποτελεί έναν από τους τρόπους για να κινητοποιηθούν τα κράτη και οι φορείς, ιδιωτικοί και δημόσιοι, προς τη οικολογική μετάβαση.
Τα τελευταία πενήντα χρόνια, τοπικές ή διεθνείς πρωτοβουλίες έχουν προχωρήσει αυτό το δίκαιο. Αρχικά στη Λατινική Αμερική, ιδίως στον Ισημερινό, ο οποίος, επηρεασμένος από τις οικολογικές καταστροφές του πετρελαϊκού κολοσσού Texaco, είναι η πρώτη χώρα που καταγράφει στο Σύνταγμά της, το 2008, τον πλήρη σεβασμό της « Φύσης », γνωστής και ως « Pacha Mama » ; στη συνέχεια στη Νέα Ζηλανδία, με τον νόμο για τα δικαιώματα που προστατεύει τον ποταμό Whanganui, το 2017, σύμφωνα με τις αρχές ζωής των τοπικών μαορί κοινοτήτων.
Το 2016, υπό την ώθηση του νομικού Victor David, η επαρχία των Νησιών Λοϊαλτέ της Νέας Καληδονίας υιοθετεί « την ενιαία αρχή της ζωής » που δηλώνει ότι ο άνθρωπος και η φύση είναι ένα. Στοιχεία της Φύσης, είδη όπως οι χελώνες ή οι καρχαρίες, αναγνωρίζονται ως νομικά πρόσωπα με τα δικά τους δικαιώματα. Έτσι, η αρχή αυτή καταγράφεται στον περιβαλλοντικό κώδικα σύμφωνα με το γαλλικό δίκαιο.
Έναν χρόνο αργότερα, κατά την πρώτη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Ωκεανούς, ο Victor David προτείνει την ιδέα να γίνει ο Ειρηνικός Ωκεανός νομικό πρόσωπο, μια « νομική φυσική οντότητα ».
Αρχίζει από την παρατήρηση ότι ο ωκεανός υποβαθμίζεται λόγω της βιομηχανικής υπεραλίευσης που απειλεί με εξαφάνιση τα θαλάσσια είδη; από την άλλη πλευρά, για πολλούς Ωκεανίτες, ο Ωκεανός δεν είναι απλώς ένας θαλάσσιος χώρος: στις πολυνησιακές ή μελανησιανές μυθολογίες, είναι ένας θεός, ένα θεϊκό πρόσωπο. Ο νόμος του επιστρέφει μια προσωπικότητα που επιτρέπει ξανά την προστασία του.
Οι απειλές είναι ακόμη πιο έντονες για τη Μεσόγειο. Το 2022, στη δεύτερη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Ωκεανούς, ο Victor David προτείνει να αναγνωριστεί η Μεσόγειος ως « νομική φυσική οντότητα ».
Πρέπει να βρεθεί μια έννοια που να επιτρέπει στα στοιχεία της φύσης να μην είναι πια αντικείμενα, ακόμη κι αν δεν είναι ανθρώπινα υποκείμενα. Αυτή η έννοια της « οντότητας » επιτρέπει να τους παραχωρηθούν δικαιώματα, να προστατευθούν και να βρεθούν πρόσωπα που να τους εκπροσωπούν ενώπιον της δικαιοσύνης, αν χρειαστεί να κρίνουν και να καταδικάσουν εκείνους που τους βλάπτουν. Σε μια δίκη, χρειάζεται ένα πρόσωπο που να μπορεί να πει: « είμαι η θάλασσα, να τα συμφέροντά μου ! »
Η εξέταση της Μεσογείου, των ειδών της και των βιότοπών της, ως νομικής οντότητας σε μια δίκη όπου θα είναι σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό της, θα είχε πολύ ευεργετικές συνέπειες για μια καλύτερη προστασία της Φύσης και για τους ίδιους τους Ανθρώπους.
Victor David, νομικός, ειδικός στο δίκαιο της φύσης, ερευνητής στο Ινστιτούτο Έρευνας για την Ανάπτυξη (IRD), μέλος του Μεσογειακού Ινστιτούτου Βιοποικιλότητας και Οικολογίας (IMBE/CNRS-AMU). Διδάκτωρ Δικαίου και κοινωνικών επιστημών του EHESS, Παρίσι.