# 1 Dekarbonizimi dhe tregjet e karbonit
Dërguari ynë special në COP29, 22-med përshkruan pikat kryesore të debatit që u zhvillua rreth Mesdheut. Gjatë gjithë muajit dhjetor, ne do të analizojmë kështu sfidat kryesore dhe rezultatet kyçe të samitit të 29-të të OKB-së mbi klimën përmes tre tematikave: biodiversiteti, kalimi në ndërtim, dekarbonizimi.
COP29 hapi një kapitull të ri në luftën kundër ndryshimeve klimatike. Në qendër të diskutimeve, tregjet e karbonit përfundimisht gjetën një kornizë normuese, pas një dekade negociatash komplekse. Parimi i tregjeve të karbonit bazohet në një mekanizëm inkurajues: çdo projekt që redukton ose kap një ton CO2 gjeneron një kredit karboni të shkëmbyeshëm. Këto kredite mund të blihen nga vende ose kompani që kërkojnë të arrijnë objektivat e tyre klimatike.
COP29 shënoi një avancim të madh duke finalizuar standardet e Neni 6 të Marrëveshjes së Parisit. Dy sisteme plotësuese u miratuan: një treg i centralizuar nën udhëheqjen e Kombet e Bashkuara, dhe një qasje bilaterale, duke lejuar vendeve të shkëmbejnë kredite direkt. Kjo fleksibilitet duhet të nxisë investimet duke garantuar një transparencë të shtuar përmes një regjistri qendror të ndarë.
Një levë ekonomike për klimën
Sipas IETA (Shoqata Ndërkombëtare e Tregtisë së Emisioneve), tregjet e karbonit mund të mobilizojnë 250 miliardë dollarë në vit deri në 2030. Kjo pasuri financiare mund të kompensojë deri në 5 miliardë ton CO2 çdo vit, duke financuar projekte klimatike në vendet në zhvillim. Bakuu gjithashtu theksoi nevojën për të mbështetur ekonomitë në zhvillim duke u ofruar atyre infrastrukturë dhe mjete për të aksesuar këto tregje të reja.
Sfidat kritike: garantimi i besueshmërisë dhe efikasitetit
Megjithëse këto përparime, pengesat mbeten. Rreziku i greenwashing është gjithmonë i pranishëm: pa një kornizë strikte, disa kompani mund të përdorin këto kredite për të përmirësuar imazhin e tyre pa reduktuar realisht emetimet e tyre.
Për më tepër, çështja e barazisë së krediteve mbetet problematike. Një kredit i nxjerrë nga një projekt riforestimi, për shembull, nuk ka të njëjtën vlerë si një kredit i lidhur me një kapje direkte të karbonit fosil, pasi pemët janë të ndjeshme ndaj zjarreve ose katastrofave të tjera.
Në fund, shpërndarja e përfitimeve midis vendeve të pasura dhe të varfra mbetet një pikë tensioni. Nëse COP29 premtoi mbështetje për vendet më pak të favorizuara, financimet e nevojshme arrijnë në mijëra miliarda ??, shumë përtej angazhimeve aktuale.
Drejt një kalimi gjithëpërfshirës: inovacioni në shërbim të SME-ve
Një nga iniciativat kryesore të COP29 ishte lançimi i një platforme të dedikuar për SME-të. Këto kompani, shpesh të injoruara në strategjitë klimatike globale, tani do të luajnë një rol kyç në kalimin ekologjik. Fushata "klimato-dëshmi" ka për qëllim të ndihmojë këto struktura të adaptohen, por gjithashtu të formojnë aktivisht standardet e reja klimatike. Tani, më shumë se 65 milion SME janë pjesë e kësaj iniciative, e cila tregon entuziazmin e sektorit privat për të angazhuar në një kalim të qëndrueshëm.
Një mundësi unike për vendet në zhvillim
Për kombet e Jugut, tregjet e karbonit (përfaqësojnë një mundësi historike për të mobilizuar burime në shkallë të gjerë. Fondet e gjeneruara mund të financojnë projekte për adaptimin ndaj ndryshimeve klimatike, si mbrojtja e infrastrukturave bregdetare. Ose gjithashtu të lehtësojnë humbjet dhe dëmet që janë përjetuar tashmë. Megjithatë, këto mekanizma duhet të shoqërohen me një akses të thjeshtuar në financime dhe një mbështetje teknike të forcuar për të garantuar efikasitetin e tyre.
Një fitore të brishtë por premtuese
COP29 ka hedhur themelet e një sistemi tregjesh karbonike më të transparencës dhe gjithëpërfshirës, duke ofruar perspektiva të reja për dekarbonizimin global. Megjithatë, suksesi i këtyre mekanizmave do të varet nga zbatimi rigoroz i standardeve të miratuara, si dhe nga vullneti politik për të tejkaluar ndarjet midis vendeve të zhvilluara dhe atyre në zhvillim.
Në prag të një dekade vendimtare për klimën, është thelbësore që këto mjete të mos bëhen një shpëtim, por një katalizator real i transformimit. Për këtë, komuniteti ndërkombëtar duhet të mbajë angazhimin e tij për të financuar dhe mbështetur kalimet e nevojshme. Megjithatë, këto tregje nuk janë një qëllim në vetvete, por një mjet mes shumë të tjerave për të arritur një planet të qëndrueshëm dhe të drejtë për të gjithë.
Foto e Parë ©kp yamu Jayanath Pixabay