Pasuritë në biodiversitet, pyjet mesdhetare të Libanit janë në rrezik. Një zgjidhje novatore, migrimi i asistuar i specieve, mund t'u ofrojë atyre një të ardhme. Ky proces shkencor, ende në zhvillim në rajon, bashkon ruajtjen dhe adaptimin për të mbrojtur këto thesare natyrore duke iu përgjigjur sfidave ekologjike të shekullit XXIᵉ.
Libani, si pjesa tjetër e pellgut mesdhetar, po përballet me një krizë ekologjike të paprecedent. Ndryshimi klimatik, i theksuar nga presionet antropike si shpyllëzimi dhe urbanizimi, e shtyn ekosistemin pyjor në kufijtë e tij. Një zgjidhje premtuese, e bazuar në përparimet shkencore të fundit, mund të inversojë tendencën: migrimi i asistuar i specieve pyjore. Ky proces, ende në fazën eksploruese në rajon, ka si qëllim mbrojtjen e ekosistemeve duke parashikuar efektet e ngrohjes globale.
Pyjet mesdhetare: një thesare në rrezik
Pyjet mesdhetare të Libanit strehëzojnë një biodiversitet të pasur, me 8,7% të specieve endemike si dushi i Kotschy (Quercus kotschyana), ciklameni libanez (Cyclamen libanoticum)... Këto pyje luajnë një rol të rëndësishëm në stabilizimin e tokave, rregullimin e ciklit hidrologjik, kapjen e karbonit dhe ruajtjen e mikroklimës së rajoneve.
Sidoqoftë, ngrohja globale po ndikon tashmë këto ekosisteme. Valët e nxehtësisë së zgjatura, reshjet e parregullta dhe periudhat e gjata të thatësirës shkaktojnë një stres në ujë në rritje, duke reduktuar kapacitetin e pemëve për t'u riprodhuar dhe për të rritur. Një studim i publikuar nga Global Forest Watch tregon se në vitin 2023, Libani ka 480 hektarë më pak pyje natyrore se në vitin 2010.
Speciet pyjore kanë vështirësi në të ndjekin shpejtësinë e ndryshimeve klimatike. Nëse nuk merren masa, kjo mund të çojë në zhdukjen lokale të specieve që nuk janë në gjendje të adaptohen shpejt.
Një zgjidhje premtuese
Prandaj, interesi për migrimin e asistuar. Kjo teknikë menaxhimi ekologjik përfshin zhvendosjen e qëllimshme të specieve bimore në rajone ku kushtet klimatike të ardhshme do të jenë më të përshtatshme për mbijetesën e tyre. Ajo ofron shumë përfitime, të cilat tejkalojnë shumë ruajtjen e specieve. Duke forcuar mbulimin pyjor, ajo ndihmon në reduktimin e rreziqeve natyrore si erozioni dhe përmbytjet, duke luajtur gjithashtu një rol kyç në kapjen e karbonit dhe luftën kundër ndryshimeve klimatike. Për më tepër, duke përfshirë komunitetet lokale, këto projekte promovojnë zhvillimin ekonomik dhe forcojnë ndjenjën e përkatësisë ndaj mjedisit.
Ndryshe nga rigjenerimi natyror, i cili mbështetet në zhvendosjen spontane të specieve përmes farave dhe polenit, migrimi i asistuar mbështetet në ndërhyrjen njerëzore. Kjo lejon kalimin e pengesave gjeografike ose temporale, si terrenet malore ose ngadalësinë e proceseve natyrore.
Riforestimi i pjerrësive të thata të Malit të Libanit
ONG Jouzour Loubnan ka lançuar disa projekte për ripyllëzimin e rajoneve të thata të Malit të Libanit. Duke u bazuar në studime nga laboratori i ruajtjes dhe gjenerimit të farave në Fakultetin e Shkencave të Universitetit Saint-Joseph të Beirutit, specialistët kanë arritur të parashikojnë se ku në disa vite do të zhvillohen disa specie drunore. Falë modeleve kompjuterike dhe të dhënave shkencore, cedri, genjèri, abetari dhe pisha popullojnë pjerrësitë e thata të Malit të Libanit. Fidanët trajtohen me kërpudha mikoriza (kërpudha që lidhen me rrënjët e bimëve për të përmirësuar absorbimin e lëndëve ushqyese) për të përmirësuar normën e mbijetesës së tyre. Kjo teknikë rrit mbijetesën me 35% krahasuar me metodat tradicionale.
Disa iniciativa të izoluara po eksperimentojnë këtë teknikë të njëjtë në rajone të tjera të Libanit si Akkar (Libani Verior) ose edhe në Beqaa.
Sfidat shkencore dhe logjistike
Migrimi i asistuar përballet me disa pengesa. Kufizimet financiare përbëjnë një sfidë të madhe, pasi investime të konsiderueshme janë të nevojshme për zbatimin dhe mbikëqyrjen e tyre në afat të gjatë.
Kjo metodë, nëse mbështetet nga kërkime të forta dhe politika të qëndrueshme, mund të shërbejë si një model për rajone të tjera mesdhetare që përballen me të njëjtat sfida.
Pyjet libaneze nuk janë vetëm një trashëgimi e së kaluarës, por një laborator i gjallë për zgjidhjet e së ardhmes. Duke ridizajnuar të ardhmen e tyre, vendi gjithashtu trazion një rrugë më të qëndrueshme për koegzistencën midis njeriut dhe natyrës.
Foto e Parë: Pylli i cedrave të rinj në rajonin e Ehmej (Mal i Libanit)© Edward Sfeir