Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι ένα σημαντικό θέμα για όλες τις χώρες, ειδικά στη Μεσογειακή λεκάνη. Η Justine Viros αναλύει με τη Melissa Kanane, διδάκτορα Προστασίας των οικοσυστημάτων, τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Αλγερία και ειδικά στην Καμπύλη. Αυτή την εβδομάδα κάνει έναν πιο γενικό απολογισμό για τις διάφορες τυπολογίες απορριμμάτων στη Μεσόγειο, ειδικά βάσει κοινωνιολογικών κριτηρίων.
Η Melissa Kanane μας εμπιστεύεται τα αποτελέσματα της έρευνάς της για το σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων στην Αλγερία, τα προβλήματα και τις λύσεις που συνδέονται με αυτά, και, τέλος, την αξιοποίησή τους.
Ακολουθία 2 - Κοινωνιολογία και τυπολογίες απορριμμάτων στη Μεσόγειο
Η διαχείριση των απορριμμάτων στη Μεσόγειο είναι ένα πολύπλοκο θέμα που επηρεάζεται από κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτιστικούς παράγοντες. Στις μεσογειακές χώρες, η διαχείρισή τους ποικίλλει ανάλογα με τη συμμετοχή των αρχών στη διαχείρισή τους, τη φύση των απορριμμάτων που εντοπίζονται, την εκπαίδευση και τη σημασία που δίνεται στο περιβαλλοντικό ζήτημα. Τα απορρίμματα, ανάλογα με τον τρόπο που μελετώνται, θεωρούνται ως πόρος, κίνδυνος, εμπορεύσιμο αγαθό, αντικείμενο διαχείρισης ή αρχείο. Πράγματι, αυτά είναι πολύπλοκα αντικείμενα που μας κάνουν να βλέπουμε τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο· μας μεταφέρουν πληροφορίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές πολιτικές, την αστική ιστορία, τις επιστήμες της συμπεριφοράς, τις κοινωνικές κινήσεις, κλπ. [1]
Μεταβλητότητα των αποβλήτων: σύγκριση μεταξύ Γαλλίας και Αλγερίας
Το επίπεδο ζωής και οι συνήθειες κατανάλωσης παίζουν κρίσιμο ρόλο στην τυπολογία των παραγόμενων απορριμμάτων. Στη Γαλλία, η αστικοποίηση και η βιομηχανικοποίηση οδήγησαν σε αύξηση των μη οργανικών απορριμμάτων, ενώ στην Αλγερία τα οργανικά απορρίμματα παραμένουν κυρίαρχα λόγω της προτίμησης για τις τοπικές αγορές και τις παραδοσιακές διατροφικές πρακτικές. Πράγματι, οι τυπολογίες των απορριμμάτων συνδέονται με διατροφικές συνήθειες που σχετίζονται με τον πολιτισμό και το οικογενειακό πλαίσιο. [2]
Στη Γαλλία, τα ανακυκλώσιμα απορρίμματα όπως το πλαστικό, το γυαλί και το χαρτί αποτελούν σημαντικό ποσοστό των παραγόμενων απορριμμάτων, αντικατοπτρίζοντας ένα συγκεκριμένο επίπεδο ζωής και έναν γενικευμένο πρόσβαση σε συσκευασμένα προϊόντα. Η σύγκριση της Γαλλίας με τις ευρωπαϊκές χώρες δείχνει ότι η διαχείριση απορριμμάτων είναι η λιγότερο αποτελεσματική και όταν εστιάζουμε στην περιοχή Sud-PACA που βρίσκεται κοντά στη Μεσόγειο, η εικόνα της διαχείρισης απορριμμάτων είναι ακόμη χειρότερη. Το 2011, η ποσότητα των απορριμμάτων που παράγονταν ανά κάτοικο ήταν 730 κιλά, έναντι μιας ετήσιας μέσης των 592 κιλών για τις γαλλικές νοικοκυριακές οικογένειες. Και το ποσοστό ανακύκλωσης ήταν περίπου 56 κιλά έναντι 77 κιλών σε εθνικό επίπεδο. [3]
Στην Αλγερία, αν και τα πλαστικά είναι επίσης συνηθισμένα, τα οργανικά απορρίμματα παραμένουν κυρίαρχα και αντιπροσωπεύουν το 60% των οικιακών απορριμμάτων, ειδικά στα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα. Ιστορικά, οι Αλγερινοί διαχειρίζονταν αυτά τα απορρίμματα με πιο τοπικό και οργανικό τρόπο. Η διαχείριση των απορριμμάτων ποικίλλει σημαντικά σε όλη την Αλγερία και τη Μεσόγειο γενικότερα. Στην Καμπύλη, η διαχείριση των απορριμμάτων είναι πιο προηγμένη χάρη σε καλύτερη κοινοτική οργάνωση και τοπικές πρωτοβουλίες. Ωστόσο, σε άλλες περιοχές, η διαχείριση των απορριμμάτων αντιμετωπίζει προβλήματα χρηματοδότησης, έλλειψης υποδομών και χαμηλής ευαισθητοποίησης. Στην Αλγερία, υπάρχει μια κάποια αποστασιοποίηση: όσο το σπίτι μας είναι καθαρό, δεν έχει σημασία τι συμβαίνει έξω. Οι απώλειες και οι σπατάλες οργανικών απορριμμάτων στη Νότια Μεσόγειο είναι μερικές φορές υψηλές. Έτσι, ο Οργανισμός των 'Ενωμένων Εθνών για την Αγροτική Ανάπτυξη εκτιμά ότι ανέρχονται σε 250 κιλά ανά άτομο και ανά έτος, και αντιπροσωπεύουν πάνω από 60 δισεκατομμύρια δολάρια απώλεια ετησίως, δηλαδή 120 δολάρια ανά άτομο, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με τη χρήση των φυσικών πόρων και την τροφική ασφάλεια σε περιοχές που επηρεάζονται σοβαρά από την κλιματική αλλαγή και όπου η γεωργία καταναλώνει μεγάλες ποσότητες νερού. [4]
Κοινωνιολογική Σχέση με τα Απορρίμματα
Επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι οι κριτές που επιτρέπουν στον πληθυσμό να υιοθετήσει μια συμπεριφορά ανακύκλωσης περιλαμβάνουν τη νομοθεσία και τις δημόσιες πολιτικές όπως η δημιουργία υποδομών, οι φόροι, οι κυρώσεις, η επικοινωνία, κ.λπ. Αλλά και πιο προσωπικοί κριτές και εσωτερικοί στον πληθυσμό όπως τα περιβαλλοντικά ενδιαφέροντα, η κοινωνική επίδραση και η κατοικία (τύποι, κοντινότητες, κ.λπ.). Επίσης, δείχνεται ότι η ευαισθητοποίηση και η μεγαλύτερη γνώση της επίδρασης των απορριμμάτων καθώς και η επικοινωνία γύρω από τη διαχείρισή τους βοηθούν στη βελτίωση των συνήθειών ανακύκλωσης και κατανάλωσης του πληθυσμού. Έτσι, στην Καμπύλη, τα προγράμματα ευαισθητοποίησης που διεξάγονται από τοπικούς συλλόγους και χωρικές επιτροπές παίζουν ένα κρίσιμο ρόλο σε αυτήν την ευαισθητοποίηση. Αυτές οι πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν την προώθηση της ανακύκλωσης στην πηγή, το κομποστοποίηση των οργανικών αποβλήτων και τη μείωση της χρήσης πλαστικών. Στη Γαλλία, πολλοί σύλλογοι συμμετέχουν επίσης στην ευαισθητοποίηση γύρω από τα απόβλητα και ξεκινούν καμπάνιες συλλογής αποβλήτων όπως το Clean my Calanques ή ο σύλλογος MerTerre.
Εθνικά και τοπικά προγράμματα: αποτελεσματικότητα και αντίληψη
Παράγοντες όπως η κουλτούρα, η οικονομική ανάπτυξη, το κλίμα και οι πηγές ενέργειας επηρεάζουν τη σύνθεση των απορριμμάτων. Αυτή η σύνθεση επηρεάζει την ανάγκη για πιο συχνή συλλογή των απορριμμάτων και καθορίζει πώς να γίνει η εξάλειψή τους. [5]
Στη Γαλλία, τα προγράμματα διαχείρισης αποβλήτων είναι καλά εδραιωμένα και απολαμβάνουν σημαντική δημόσια υποστήριξη, με αυστηρούς κανονισμούς και ανεπτυγμένες υποδομές. Στην Αλγερία, παρόλο που υπάρχουν εθνικά προγράμματα, η αποτελεσματικότητά τους συχνά περιορίζεται από δημοσιονομικούς περιορισμούς και ανεπαρκείς υποδομές. Υπάρχουν εθνικά προγράμματα, όπως η εθνική στρατηγική για την ολοκληρωμένη διαχείριση και αξιοποίηση αποβλήτων έως το 2035, αλλά η αποτελεσματικότητά τους παραμένει περιορισμένη σε σχέση με την ποσότητα των παραγόμενων αποβλήτων. Η δυσλειτουργία αυτού του συστήματος σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των ερευνητών σε αυτόν τον τομέα υπογραμμίζει τη σημασία της επέκτασης των προγραμμάτων συλλογής αποβλήτων που έχουν διαχωριστεί στην πηγή, προκειμένου να επιτραπεί η μείωση των οικιακών αποβλήτων που καταλήγουν σε χωματερές, να περιοριστούν οι οικονομικοί και περιβαλλοντικοί κόστος της μεταφοράς των αποβλήτων και να επιτραπεί η αξιοποίηση των υλικών που έχουν ταξινομηθεί. [6]
Η Μεσόγειος, τόπος συνάντησης και τέλος για τα απόβλητα των χωρών του λεκανοπεδίου
Οι ιστορικές αντιλήψεις για τα απόβλητα στη Μεσόγειο δείχνουν μια εξέλιξη στον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες αντιλαμβάνονταν και διαχειρίζονταν τα απόβλητα. Παραδοσιακά, τα απόβλητα θεωρούνταν ως πόροι που μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να μετατραπούν σε κομπόστ. Ωστόσο, με την βιομηχανικοποίηση και την μοντερνοποίηση, αυτή η αντίληψη άλλαξε, με τα απόβλητα να θεωρούνται όλο και περισσότερο ως πρόβλημα για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
Κατά τη διάρκεια των συλλογών που πραγματοποιήθηκαν στις παραλίες της Tizi Ouzou, τα ευρήματα δεν ήταν αμέσως αναγνωρίσιμα ως προερχόμενα από άλλες χώρες, αλλά τα πλαστικά απορρίμματα διασπώνται και διασκορπίζονται, αποθηκεύονται στα υποβρύχια βάθη και καταναλώνονται από την πανίδα. Οι ρεμάτων των χωρών που συνορεύουν με τη Μεσόγειο φέρνουν τη ροή των απορριμμάτων τους στη Μεσόγειο, η οποία διευκολύνει την κυκλοφορία τους. Έτσι, η ερώτηση των απορριμμάτων είναι ένα διακρατικό πρόβλημα για το οποίο οι περιφερειακές, εθνικές και διεθνείς συνεργασίες σε συνδυασμό με τις τοπικές πρωτοβουλίες είναι απαραίτητες για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα με αποτελεσματικό τρόπο.
Η διαχείριση των απορριμμάτων στη Μεσόγειο επηρεάζεται από κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτιστικούς παράγοντες. Οι διαφορές μεταξύ Γαλλίας και Αλγερίας είναι κυρίως στις δημόσιες πολιτικές που εφαρμόζονται, στην κατανάλωση (π.χ. ποσοστό οργανικών/μη οργανικών απορριμμάτων), αλλά και στην επίδραση του βιοτικού επιπέδου, τις τοπικές και εθνικές πρωτοβουλίες, καθώς και τις αντιλήψεις για τα απορρίμματα και ιδιαίτερα την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον. Η περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική διάσταση της διαχείρισης απορριμμάτων στη Μεσόγειο την καθιστά έναν από τους μείζονες προκλητικούς παράγοντες που πρέπει να αντιμετωπιστούν στα επόμενα χρόνια. Μια αποτελεσματική διαχείριση απορριμμάτων απαιτεί μια βαθιά κατανόηση των επιπτώσεών της και συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων για την ανάπτυξη βιώσιμων και προσαρμοσμένων λύσεων στις τοπικές πραγματικότητες.
Βιογραφικό
Melissa Kanane: Διδάκτορας στην προστασία των οικοσυστημάτων με εξειδίκευση στη διαχείριση αποβλήτων και επισκέπτρια διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο της Τιζί-Ουζού στην Αλγερία. Τα έργα της είναι αφιερωμένα στην ποσοτικοποίηση, αναγνώριση, χαρακτηρισμό και αξιοποίηση των οικιακών αποβλήτων και συγγενών.
Justine Viros: Επιστήμονας ειδικευμένη στο μεσογειακό δάσος και τις χημικές αλληλεπιδράσεις δάσους - ατμόσφαιρας στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής. Αυτήν τη στιγμή κατέχει μια θέση Έρευνας στην αποστολή Interdiscipinarité(s) του Πανεπιστημίου Αιξ-Μασσαλίας, όπου είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη της αποστολής για τον σύνδεσμο Neede Μεσογείου.
Αναφορές: