Përballë ndryshimeve klimatike, vendet e jugut, veçanërisht Maroku, kanë zhvilluar praktika dhe mekanizma të përshtatshëm në fushat e bujqësisë, zhvillimit të qëndrueshëm dhe arsimit. Këto përfshijnë mënyra më të qëndrueshme të konsumit ushqimor dhe një menaxhim më të mirë të burimeve natyrore, me qëllim të promovimit të një ekonomie ciklike dhe reziliente. Shembuj nga të cilët Evropa mund të inspirohet, e cila është nën ndikimin e shpejtësuar të një "mediteranizimi" të klimës së saj, siç shpjegon Abdessalam EL KHANCHOUFI * te Bernard MOSSÉ *.
Konceptimi i agroekologjisë është i njëjtë në Evropë dhe në Marok. Për shembull, kur shoqatat franceze dhe marokene takohen në këtë fushë, ato diskutojnë të njëjtat koncepte, metoda dhe qasje.
Bujqësia marokene si model për një bujqësi eko-përgjegjshme
Në një masë të caktuar, agroekologjia ka ekzistuar gjithmonë në Marok, edhe pse është braktisur për një kohë për shkak të pamundësisë ekonomike. Sot, fermerët inkurajohen të kthehen te këto praktika, sepse mendohet se nevojat për ushqim, për produkte cilësore janë bërë një prioritet për popullsitë urbane. Në Marok, 40% e popullsisë jetojnë në fshatin. Por ky botë fshatar varet kryesisht nga bujqësia, e cila përfaqëson deri në 20% të GDP-së. Një sektor që punëson afër 40% të fuqisë punëtore. Në vitin 2020, kur erdhi pandemia, sistemi maroken ka funksionuar mirë sepse kishte një prodhim nga zonat rurale. Nuk munguan as frutat as perimet në tregje, sepse sistemi i shpërndarjes, i transportit dhe i depozitimit nuk kishte arritur nivelin e industrializimit të sistemit evropian, i cili u shkaktua shkëputje nga ky krizë. Në Marok, tregjet bujqësore, tregjet lokale, ushqimi i veçantë për çdo territor ka lehtësuar krizën. Ndryshe nga Evropa, ku bujqësia është bërë një industrisë e plotë, e lidhur me distribucionin e madh me transport të gjatë, rrugët e shkurtra janë bërë një përjashtim. Në këtë aspekt, veçoritë e Marokut mund të shërbejnë si shembull. Modeli ynë bujqësor mund të adaptohet lehtësisht në ekonominë e afërt ndërsa në Evropë duhet të bëjë një përpjekje shumë më të madhe për të rikthyer praktikat bujqësore, praktikat e konsumit dhe praktikat e shpërndarjes, më të përgjegjshme ndaj mjedisit.
Në menaxhimin e ujit, transferimet e praktikave midis jugut të Mesdheut, i cili ka pësuar mungesë për shekuj, dhe veriut deri më tani i favorizuar.
Menaxhimi i kësaj burimi është i rregulluar nga një ligj zakonshëm që në disa raste ka mbi 70 vjet. Është i lidhur me njohuritë dhe praktikat vendase. Në jug të Marokut, për shembull, ekziston një sistem shpërndarjeje nën tokë sepse temperatura arrin 50 gradë. Prandaj, ne përpiqemi të mbajmë ujin larg evaporimit dhe rrezeve diellore për të optimizuar përdorimin e këtij burimi që po bëhet gjithnjë e më i rrallë. Është vendosur një rrjet i vogël dhe i madh me diga. Disa prej tyre furnizojnë jo më rajonet ku janë ndërtuar, por mbjellin një gamë të gjerë territorësh përmes autostradave të ujit. Qëllimi është transferimi i ujit nga disa bazenë tek të tjerët, më të varfër në ujë. Në shtesë të këtyre punimeve të mëdha, ka edhe shoqata bujqësore që menaxhojnë shpërndarjen e ujit në zonat e ujitura të përgatitura rreth digave të mesme dhe të vogla, kudo në Marok.
Në bujqësinë marokene, shfaqja e profesioneve të reja të lidhura me inovacionet
Një numër i ri profesionesh po dalin në pah, veçanërisht në tregtinë e produkteve bujqësore dhe produkteve të territorit. Platformat e shitjes së produkteve lokale po fitojnë në popularitet, duke ofruar produkte të ushqyeshme me vlerë të shtuar. Po ashtu, mikro-bizneset e distribucionit janë të nevojshme për të lejuar prodhuesve të vegjël të shesin në mënyrë të rentueshme në qytetet e afërta urbane. Aktivitetet e lidhura me turizmin rural, si vizitat në fermë dhe shijimet e produkteve lokale sezonale të kultivuara sipas modelit agro-ekologjik, gjithashtu krijojnë mundësi të reja për fermerët. Këto profesione kanë marrë rëndësi, veçanërisht me evoluimin e shoqërisë që nga pandemia e COVID-19.
Në disa rajone të Marokut, është bërë gjithashtu e nevojshme të përshtaten praktikat bujqësore për shkak të ndryshimeve klimatike. Në zonat e thata ku uji është i rrallë, kultivimi tradicional bëhet i vështirë. Është e rëndësishme të ruhet biodiversiteti dhe të adoptohen lloje të qëndrueshme ndaj thatësirës. Disa kulture duhet të braktisen, ndërsa të tjera, më të përshtatshme për kushte nën stres uji, duhet të inkurajohen. Krijimi i një banke të farave dhe promovimi i bimëve vendase të qëndrueshme janë nismë të rëndësishme për të siguruar sigurinë ushqimore në një kontekst ndryshimesh klimatike. Të gjitha këto aktivitete kërkojnë që profesioni i fermerit të bëhet ir
Zhvillimi i mënyrave të konsumit dhe prodhimit të ushqimit
Në këtë fushë, duhet të marrim frymë nga zhvillimet e vëzhguara në Evropë në lidhje me konsumin e ushqimit dhe bujqësinë qëndrueshme. Ndërsa Evropa po riorienton politikat e saj drejt zvogëlimit të mbeturinave dhe një konsumi më të përgjegjshëm, ne gjithashtu duhet të rishikojmë sistemin tonë ushqimor. Është e nevojshme të promovojmë një konsum lokal dhe të zvogëlojmë varësinë tonë nga paketimet dhe rrugët e gjata të furnizimit me ushqim. Ne kemi fatin të kemi shkëmbime kulturore dhe shkencore me Evropën, çka na lejon të mësojmë nga përvojat e tyre dhe të adoptojmë praktikat më të mira për zhvillimin tonë të vet. Rëndësia e bashkëpunimit mes vendeve të veriut dhe jugut, si dhe mes vendeve të jugut vetë është jetike përballë ndryshimeve klimatike. Në rrethin e Mesdheut, kemi shumë për të mësuar nga njëri-tjetri në fushën e bujqësisë, zhvillimit të qëndrueshëm dhe edukatës. Është e rëndësishme të shtojmë shkëmbimet dhe bashkëpunimet për të ndërtuar një të ardhme paqeje, kuptimi reciprok dhe prosperitet në rajonin e Mesdheut.
*Abdessalam EL KHANCHOUFI është profesor në mjedis dhe drejtor i Qendrës së Formimit të Vazhdueshëm dhe certifikimit në Universitetin e Fèsit (USMBA-Fès), Universiteti Sidi Mohamed Ben Abdellah. Ish-drejtor i Institutit Kombëtar të Bimëve Mjekësore dhe Aromatike (INPMA), ai është pjesë e këshillit shkencor të NEEDE për tranzicionin mjedisor dhe i këshillit drejtues të Let's Food, një organizatë franceze që është e përkushtuar për zhvillimin qëndrueshmërisë dhe sistemit ushqimor.
**Bernard Mossé, Historian, përgjegjës për Kërkim, Arsim, Formim në shoqatën NEEDE Mediterranée. Anëtar i Këshillit Shkencor të Fondacionit të Kampit des Milles - Kujtesë dhe Arsimi, për të cilin ai ka qenë përgjegjësi shkencor dhe koordinator i Katedrës UNESCO "Arsimi për qytetarinë, shkencat humane dhe konvergjenca e kujtimeve" (Universiteti Aix-Marseille / Kampi des Milles).
Ilustrimi i kësaj tribune është krijuar nga Inteligjenca Artificiale. Në mesin e parametrave të transmetuar në kompjuter, nevoja që ajo të adresohet gjeneratës së fëmijëve 10/12 vjeç dhe që të përmbledhë thelbin e argumentit. Drejtori artistik i Marcelle dhe 22-m, Stéphan Muntaner e ushqen atë me të dhënat redaktoriale dhe udhëzon dimensionin estetik. Në përgjithësi duhen rreth dhjetë versione para se ai të ndalojë zgjedhjen e tij. Çdo ilustrim bëhet një veprim arti unik dhe një NFT
Referencat
2- Kaoutar MOUNIR, haykel SELLAMI, Isabelle LA JEUNESSE, Abdessalam EL KHANCHOUFI 2023: Vlerësimi i Ndryshimeve të Ardhshme Klimatike dhe Hidrologjike në Zonën e Kaptaimit Me Klimë Në Rritje duke Përdorur Modelin SWAT dhe Ansamblin e Koreksuar të EURO-CORDEX: Një Rast i Zonës së Kaptaimit të Ouergha, Veri i Marokut Modelimi i Sistemeve dhe Mjedisit Toksor, https://link.springer.com/article/10.1007/s40808-023-01775-6 ;
3- Kaoutar MOUNIR, Isabelle LA JEUNESSE, Haykel SELLAMI, Abdessalam ELKHANCHOUFI. Analiza Spatiotemporale e ndodhjes së thatësirës në krahinën e Ouergha, Maroko[J]. Shkenca Mjedisore e AIMS, 2023, 10(3): 398-423. doi: 10.3934/environsci.2023023;
4- Agro-ushqimore: Një strategji zhvillimi po vendoset (agrimaroc.ma)
5- Le të Ushqehemi, tetor 2019. Sistemi ushqimor i Fesit, Marok. 29 minuta.
6- Let's Food, korrik 2020. Territori për të siguruar rezilienca ushqimore: mësimet për të marrë nga kriza shëndetësore e COVID19
7- Agrisud_Udhëzues_Agroekologji_2020.pdf (alimenterre.org)
8- Daviron B., 2020. Bujqësia, pasuria dhe fuqitë e mëdha: një histori e re e zhvillimit bujqësor.
9- INRA & CIRAD, 2009. Agrimonde: bujqësia dhe ushqimi i botës në 2050, skenarë dhe sfida për një zhvillim të qëndrueshëm.
10- Le të ushqehemi, Abdesallam El Khanchoufi. Formimi në agroekologji për zyrtarët dhe teknikët e Sefrou. https://xylm-asso.fr/formation-a-lagroecologie-pour-les-elu-e-s-et-technicien-ne-s-de-la-province-de-sefrou/
11- Yousra Abourabi. Reportazhi mbi rëndësinë e adoptimit të agroekologjisë në Marok. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://ma.boell.org/sites/default/files/2021-05/Agroe%CC%81cologie%20MODIF%20%2823-04-2021%29.pdf
Faleminderit për udhëzimin tuaj në lidhje me këtë proces. Ju lutem, sigurohuni që të plotësoni të gjitha fushat e nevojshme përpara se të dërgoni formularin. Ky është një hap i rëndësishëm për të siguruar që informacioni të jetë i plotë dhe i saktë. Pas kësaj, ju lutem klikoni në butonin "Dërgo" për të dorëzuar formularin. Ju do të njoftohet menjëherë për statusin e aplikimit tuaj. Nëse keni pyetje të tjera, mos ngurroni të na kontaktoni. Faleminderit për bashkëpunimin tuaj.